CD-recensie

© Aart van der Wal, juli 2021

Nog maar nauwelijks 29, al jaren geobsedeerd door de Britse virginalisten en bovendien, zo blijkt uit dit recital, een musicus van zeer hoog niveau, dat is deze Brits-Amerikaanse pianist Kit Armstrong (1992, Los Angeles). Het is bepaald niet alledaags.

We moeten heel ver terug in de tijd, naar het virginaal, een geliefkoosd instrument niet alleen in Engeland van Elizabeth I (1558-1603), de Tudor-periode, maar ook in ons eigen land, met in de voorste gelederen Jan Pietersz. Sweelinck. Samen met het spinet vormt het virginaal de regelrechte voorloper van het barokke klavecimbel. Het is overigens een misverstand om ook het clavichord hierin te betrekken, want dit instrument is gestoeld op een geheel andere bouwwijze.

Dit is muziek uit lang vervlogen tijden: William Byrd leefde van ca. 1540 tot 1623, John Bull van ca. 1562 tot 1628, dus tijdgenoten van 'onze' Sweelinck (1562-1621) aan de overzijde van Het Kanaal. Hoe haal je het dan je hoofd om deze stukken op de moderne 'Grand' te spelen? Dat legt Armstrong in het boekwerk met groot gezag uit (ook de canon komt aan de beurt, inclusief notenvoorbeeld), maar misschien nog belangrijker: ook zijn spel straalt absolute autoriteit uit en is bovendien vervuld van virtuoze en dichterlijke schittering en sprankeling.

Wat dat virtuoze aspect betreft: dit is bepaald geen kinderachtige muziek. Byrd en Bull, maar ook andere componisten in die tijd, wisten als geen ander buitengewoon knap maar ook 'beschrijvend' (programmamuziek avant la lettre!) voor het virginaal te schrijven. Daarmee stelden ze niet alleen het instrument, maar ook de bespeler danig op de proef. Zozeer zelfs dat ook Armstrong - en hij kan dat - werkelijk alle zeilen zal hebben moeten bijzetten om tot een vlekkeloze articulatie in de talloze uiterst lastige passages te komen. Waarbij - het spreekt vanzelf in deze contreien - het rechterpedaal geen maskeringseffecten toestaat. Armstrongs technisch vocabulaire is dusdanig uitgebreid dat hij zich met speels gemak door deze miniaturen beweegt en daarbij alle denkbare klankkleuren uit zijn vlekkeloos geïntoneerde en gestemde Steinway tovert. Wanneer je dit hoort doet Glenn Gould (hij speelde een cd vol met werken van Byrd, Sweelinck en Orlando Gibbons) zelfs gedateerd aan. De opname is eveneens subliem. In het boekje zijn bijzonder fraaie afbeeldingen afgedrukt van de toen in gebruik zijnde manuscripten en ook een overzichtelijke tijdtafel ontbreekt niet. Een album om te koesteren!

index