CD-recensie
© Aart van der Wal, januari 2019
Brahms: 7 Fantasien op. 116 - 3 Intermezzi op. 117 - 6 Klavierstücke op. 118 - Scherzo in es, op. 4 Garrick Ohlsson (piano) |  |
De pianist Garrick Ohlsson (de naam klinkt bijna Scandinavisch) was de eerste Amerikaan die in 1970 het fameuze Chopin-concours in Warschau won. Zoals Van Cliburn als eerste Amerikaan in 1958 - en dat midden in de Koude Oorlog! - het niet minder prestigieuze Tsjaikovski-concours in Moskou won. Maar ook in 1970 lag Polen nog ingesloten in het IJzeren Gordijn. Dat een buitenlander, laat staan een Amerikaan, in Warschau kon winnen, zegt nog meer over Ohlssons pianistische en interpretatieve kwaliteiten. Het was het begin van nog veel meer prijzen.
De inmiddels 70-jarige Ohlsson (hij hoopt op 3 april 71 te worden) heeft zich voor het Britse Hyperion over het late pianowerk van Johannes Brahms gebogen. Hij was 59 toen hij zich in 1892 in zijn geliefde vakantieoord Bad Ischl aan de twintig pianostukken begon die tezamen zijn opus 116-119 zouden gaan vormen. Het zijn miniaturen waarin, ondanks het soms optimistische en explosieve karakter ervan (op. 116 staat er bol van), de dood voortdurend rond lijkt te waren. Het zou in 1896, een jaar voor zijn dood, uitmonden in de elf koraalvoorspelen, waarvan de titel van de laatste niets aan de verbeelding overlaat: 'O Welt, ich muss dich lassen'. Het was in dat jaar dat ook de 'Vier ernste Gesänge' ontstonden. De diep inkervende strofe 'O Tod, wie bitter bist du' is meer dan tekenend voor de uitzonderlijk donkere sfeer ervan.
Wie Ohlsson door de jaren heen heeft gevolgd weet natuurlijk dat integriteit jegens de componist een centrale rol in zijn interpretaties speelt. Ik had danook hoge verwachtingen van deze cd, maar ik vind in zijn Brahms teveel pianistisch vuurwerk en te weinig transparantie. Zo lijkt het openingswerk, het Capriccio in d, op. 116 nr. 1, wel op een voortdurend bombardement, dat daardoor eerder aan kracht lijkt te verliezen dan te winnen. Het is een nogal amechtig en misplaatst pleidooi voor een - in de opvatting van Ohlsson - door roeien en ruiten gaande componist. In de stemvoering sneuvelen vele nuances doordat er veel te stevig wordt uitgepakt. Ohlsson heeft duidelijk niet veel op met less is more. Alleen in de instrumentale 'wiegenliederen' of in andere meanderende passages vind ik hem op zijn best, wat samengevat een duidelijk gemiste kans is. Jammer, al moet er gelijk aan worden toegevoegd dat de discografie van deze werken inmiddels uitpuilt.