CD-recensie

© Aart van der Wal, april 2014

Dit plukte ik van de website van Jonathan Biss:

Beethoven's sonatas have been a constant presence in my life for nearly as long as I have been playing the piano. "Presence" is too mild a word, though: "force" comes a bit closer to conveying the space he occupies in my heart and head. For playing Beethoven does not feel like a matter of choice: his concerns are so all-encompassing, his mastery so astonishing, his personality so combative (yet, somehow, also so sympathetic), one cannot look (listen?) away.
In 2011, I began recording the sonatas; my plan is to record all 32 by 2020. I hope and expect that my relationship with Beethoven will continue for many years beyond then, but the intensity of my current immersion with his music has become one of the most profound experiences of my life.

Aansluitend bij de laatste zin: Beethovens muziek is een van de meest diepgaande ervaringen in ons leven; of zij zou dat moeten zijn. Biss schrijft graag, geeft boeiende lezingen over en muziek en schuwt het experiment niet. Hij heeft over de meest uiteenlopende zaken een duidelijke, eigen mening (klik hier voor het interview dat ik in februari 2010 met hem had).

In april 2008 besprak ik al enthousiast zijn toen nog door EMI Classics (Biss maakte later de overstap naar Onyx, nadat EMI in de artiestenstal een soort grote schoonmaak had gehouden) opgenomen en uitgebrachte Beethoven-recital, waarin Biss' Beethoven-stijl al kristalhelder werdgeëtaleerd: spiritueel, energiek, structureel standvastig, vol vaart en spanning, subliem gearticuleerd, het pedaalgebruik gebonden aan natuurlijke eb en vloed, met een warme, afgeronde toonvorming. Ook de lyriek is bij Biss in uitstekende handen. Het zwaartepunt ligt terecht bij de frasering, die alle aandacht krijgt, gedragen door een consistente puls waarin de spanning wordt opgebouwd en afgewikkeld. Rubati worden intelligent toegepast, waardoor ze - evenals de aangebrachte dynamische gradaties - als volkomen vanzelfsprekend worden ervaren, naadloos opgaande in Beethovens architectuur. Er is alleen maar pure winst: drama en lyriek worden optimaal geprofileerd.
Biss' vertolking van de 'Pastorale' kan zich met de allerbeste meten. Zelfs met die van Grigori Sokolov. Dat wil wat zeggen. De lyriek stroomt frank en vrij, de klankkleuren waaieren als bloemenslingers over de luisteraar uit, het groene landschap schittert in de zon. In het Andante treft het hooggestemde gezang in de rechterhand, het Scherzo klinkt joviaal en ogenschijnlijk los, de ritmische patronen worden tot in de finesse beheerst en vlekkeloos gearticuleerd. Biss bouwt de finale in een rustig tempo voorbeeldig op naar de centrale climax. De galop kort voor het slot blijft beheerst.
Zo kunnen deze fraaie, indrukwekkende lijnen worden doorgetrokken naar de Zestiende sonate en de Waldstein. Er is die de voortdurende aandacht voor het detail zonder dat de grote structurele vormen worden losgelaten, die subliem uitgewerkte linkerhandpartij, waarvan het onderscheiden belang alleen de grote pianist goed bekend is, maar ook de coherente samenhang tussen dynamiek en frasering, de afwisselend dramatische en lichte toets die mede door de vele fascinerende kleuringaccenten wordt gedragen. Duidelijk wordt dat over het gehele concept lang is nagedacht, dit geen eendagsvliegen zijn. Wat mij betreft is dit een sublieme Beethoven-recital dat weer andere aspecten belicht dan bijvoorbeeld de niet minder grote Paul Lewis (eveneens op deze site besproken). Nog een extra compliment voor de opnametechnici: de vleugel (ik denk dat het een Steinway-D is) staat er schitterend op.

index