CD-recensie
© Aart van der Wal, augustus 2022
Beethoven - Sonatas for Fortepiano and Cello Vol. 1 Beethoven: Cellsonate nr. 1 in f, op. 5 nr. 1 - nr. 2 in g, op. 5 nr. 2 - in A, op. 69 Bruno Cocset (cello), Maude Gratton (fortepiano) |
In deze drie cellosonates (waarom niet gelijk alle vijf op een dubbelalbum, eventueel aangevuld met de variaties?) wemelt het van de ideeën en boodschappen, er wordt diep in de toekomst maar ook naar het verleden gekeken, er zijn voortdurend krachtige expressieve stromen die er bijna om sméken om net zo krachtig voor het voetlicht te worden gebracht. Zoals daar ook de vele, soms paradoxale contrasten zijn (zich naar boven worstelende harmonieën versus dalende noten), naast de melodieën die alleen Beethoven kon ontwerpen, vanuit het motto (alleen al die drie noten aan het begin van op. 69!) de ingenieuze exploratie van het rollenspel tussen cello en piano en wat daaruit volgt tot spiritueel leven wekkend, de cello voluit zingend en de piano niet zomaar volgend, maar activistisch deelgenoot van al deze kostelijke transformaties. Beethovens melodieën en harmonieën zijn er voortdurend aan onderworpen, strekken zich per definitie daardoor veel verder uit dan wat wij er gemeenlijk onder verstaan. De vijf cellosonates zijn zonder uitzondering pure meesterwerken in een genre dat Beethoven naar volstrekt nieuwe hoogten voerde. Wég was de dominantie van de piano, met de cello in een volwaardige rol ten opzichte van de piano.
De Franse cellist Bruno Cocset (1963), tevens oprichter en artistiek leider van het barokensemble Les Basses Réunies, kreeg les van niet de minsten, waaronder Anner Bijlsma, Jaap Schröder en Christophe Coin. Niet alleen bij hen deed hij zijn kennis van de historiserende uitvoeringspraktijk op, maar ook als lid van Jordi Savalls Le Concert des Nations. Hij verrichtte tevens baanbrekend werk door al lang en breed vergeten componisten op de kaart te zetten, waaronder Jean-Baptiste Barrière en Evaristo Felice Dall'Abaco. Zoals hij ook de musicus was die de cellowerken van Bach en Vivaldi in een ander perspectief wist te plaatsen, wat overigens niet alleen maar lovende recensies opleverde.
Cocset is een musicus die in zijn voorbereidingen nooit over een nacht ijs gaat, maar dat is absoluut geen garantie voor puntgave of tot de kern doordringende uitvoeringen. Zoals er ook ingeslopen gewoontes kunnen zijn die de luisteraar uit zijn concentratie kunnen brengen. Voor mij is het grootste bezwaar zijn nogal grillige omgang met de frases wat direct gevolgen heeft voor de muzikale stroom en het metrum (geaccentueerd en niet geaccentueerd); en daarvan rechtstreeks afgeleid vorm en inhoud. Wat overigens nog eens benadrukt hoe volmaakt Beethoven daarin te werk ging en hoe lastig het is om aan diens perfectie voldoende tegemoet te komen.
De Franse fortepianiste Maude Gratton (1983) speelt er soepel op in, maar ook haar spel kan mij niet echt bekoren. Ik hoor er teveel Barok en te weinig naderende Romantiek in, een eigenschap overigens die ook Cocset in zekere mate aankleeft. Het blijkt prima samen te kunnen gaan: verbrokkelde frases en toch aangelijnde ritmiek. Wat dit betreft zijn ze dus zeker aan elkaar gewaagd. Maar afgezien daarvan: er is op dit gebied al zoveel verschenen dat de lat wat mij betreft best zeer hoog mag worden gelegd.
Cocset bespeelt een door Charles Riché in 2019 vervaardigde cello, naar een Antonio Stradivarius van 1726, met de toevoeging 'Marquis de Coberon', 'with Romantic setup' (wat dit ook mag betekenen). Waarbij ik aanneem dat de door Stradivarius gebruikte houtsoort al sinds jaar en dag niet meer te krijgen is.
Gratton bespeelt twee fortepiano's: in op. 5 een door Gerard Tuinman in 2012 gebouwde fortepiano naar een laat-achttiende eeuws voorbeeld van de Weense bouwer Johann Andreas Steiner; in op. 69 een originele fortepiano van John Broadwood uit 1822 (het type instrument dat Beethoven toen zelf in gebruik had).