CD-recensie

© Aart van der Wal, november 2024

Er verschijnen nog steeds onnoemelijke aantallen cd's, maar slechts een verhoudingsgewijs bescheiden percentage daarvan biedt echt avontuurlijk repertoire. Een reden te meer dus om uitzonderlijke producties hoog op de ranglijst te plaatsen, en al helemaal als de uitvoering even bijzondere klasse uistraalt. Dat zijn de twee eigenschappen die Made in USA boven het maaiveld uittilt.

Gershwins Rhapsody in Blue horen we meestal in de orkestversie en de overige drie op dit album vastgelegde werken mogen zonder meer een witte raaf worden genoemd. Al is er wel een verzachtende omstandigheid: de overmaat aan westerse composities die, naarmate de tijd vordert, alleen nog maar toeneemt. Wie de krenten uit de pap wil halen wacht alleen al een enorme taak..

Wat dit nieuwe album in de eerste plaats biedt zijn de boeiende, sterk met elkaar contrasterende composities, aldus een ware smeltkroes van stijlen en invloeden vertegenwoordigend. Wat ze alle echter met elkander gemeen hebben is de durf zonder welke deze stukken niet tot stand zouden zijn gekomen. Alleen door af te wijken van de door de traditie gebaande en bepaalde paden konden nieuwe muzikale vergezichten worden geopend.

In het cd-boekje vertelt de in Frankfurt am Main wonende Amerikaanse pianiste wat haar tijdens het voorbereiden en opnemen van dit album vooral bewoog: met een geheel nieuwe blik naar deze stukken te kijken, onbelemmerd door invloeden van buitenaf. Dat haar uiteindelijke keuze voor deze vier werken neerkwam op 'Qual der Wahl', maar wel door ze zo te combineren dat ze elkander in een recitalprogramma zouden versterken, en de unieke 'taste' van iedere vertegenwoordigde componist onderstrepen.

De Variations on Balkan Themes van Amy Beach (1867-1944) vormen voor Huangci het hart en de ziel van deze uitgave. Beach die postuum alweer geruime tijd de (her)ontdekking van haar werk mag smaken (zoals dat ook geldt voor zoveel andere vrouwelijke componisten).

Beach componeerde het stuk in 1904, zonder overigens ooit op de Balkan te zijn geweest. De 'gereedschappen' voor haar variatiewerk werden haar aangereikt door dominee William W. Sleeper, die samen met een aantal andere missionarissen er wél was geweest en uit het hoofd een aantal van de Balkan stammende volksmelodieën in het bijzijn van Beach voorspeelde op de piano.

Hieronder een fragment van de openingpagina in het handschrift van Amy Beach:

Barbers (enige) Pianosonate, begonnen in 1947 maar eerst voltooid in 1949, gold lange tijd als vrijwel onspeelbaar ('too demanding'), al gold dat niet voor Vladimir Horowitz, die het werk in Havana op 9 december 1949 ten doop hield. Volgens de muziekpublicist en -wetenschapper Hans Tischler werd in het werk een brug geslagen tussen de (klassieke) sonatevorm, de passacaglia, de fuga (volgens een Amerikaanse criticus 'one of the most musically exciting and technically brilliant pieces of writing yet turned out by an American'), uiteenlopende harmonische innovaties én de twaalftoonstechniek, de algehele structuur overeind gehouden met behulp van het motivisch ontwikkelingsprincipe. En natuurlijk vinden we ook in dit werk de typisch Amerikaanse volksmuziek, die Barber van een geheel eigen receptuur voorzag. In het stuk worden uitdijende monumentaliteit en woeste virtuositeit op onweerstaanbare wijze met elkaar verenigd. Geen wonder dat Horowitz Barber als een van de weinige Amerikaanse componisten in staat achtte om echt voor de piano te schrijven.

Earl Wild (1915-2010) maakte school als pianist, componist en bewerker van klassieke stukken, maar ook Gershwin had zijn aandacht (klik hier). Niet zo vreemd overigens, want in 1942 had Arturo Toscanini hem gevraagd als solist in Rhapsody in Blue, met het NBC Symphony Orchestra in de (akoestisch beruchte) Studio 8 in New York (Benny Goodman trad daarbij op als de soloklarinettist).

De zeven 'Studies' had Wild ontleend aan vereenvoudigde pianobewerkingen die Gershwin van een aantal van zijn songs had gemaakt en die dienden als toegiften na afloop van Wilds reguliere concertprogramma. Eerst in 1975 nam hij ze als arrangeur weer ter hand en zo staan ze ook op dit nieuwe album.

Claire Huangci slaagt erin de kern van deze stukken met groot gevoel voor proportie te raken. Haar technische beheersing is even exemplarisch als de lyrische verdieping die uit deze vertolkingen spreekt. Haar aanpak is doelgericht, met daarin veel ruimte voor vaart en fonkelende speelvreugde. Ze steelt hier echt de show en dat is het grootste compliment dat aan haar pianospel kan worden toegekend.

index