CD-recensie

 

© Aart van der Wal, november 2012

 

 

Muziek aan het hof van keurvorst Johann Wilhelm von der Pfalz,
Hertog van Jülich-Berg

Corelli: Concerto Grosso in D, op. 6 nr. 1 - in F, op. 6 nr. 2 - in S, op. 6 nr.4

Bonporti: Invenzione in e, op. 10 nr. 8

Händel: Sonate in a, op.1 nr. 4

La Barca Leyden: Raymond Honing (dwarsfluit), Anneke van Haaften (viool), Alfonso Marin (luit),
Elske Tinbergen cello), Cees van der Poel (klavecimbel)

Aliud ACD BH 055-2 • 51' • (sacd)

Opname: oktober 2009, Oud-Katholieke kerk, Delft

www.labarcaleyden.nl
www.aliudrecords.com


Ik volg deels het cd-boekje:
Johann Wilhelm uit het huis Pfalz-Neuburg werd op 19 april 1685 in Düsseldorf geboren. Zijn grootvader, Wolfgang Wilhelm van Pfalz-Neuburg, was het aan het begin van de zeventiende eeuw gelukt, de erfopvolging in de belangrijke hertogdommen Jülich en Berg te verwerven. Zijn vader, Philipp Wilhelm von Pfalz-Neuburg, zorgde voor een gedegen opleiding van zijn oudste zoon, die al op jonge leeftijd bijzondere belangstelling toonde voor de schone kunsten. Vooral de muziek- en daarnaast de beeldende kunst- had de grote belangstelling van Johan Wilhelm. In 1678 trad hij in het huwelijk met de hertogin Maria Anna Josepha van Oostenrijk waardoor hij toegang kreeg tot de rijke muziekcultuur aan het keizerlijk hof van de Habsburgers. Op 1 augustus 1679 werd hij regent van de hertogdommen Jülich en Berg met de beide hoofdsteden Jülich en Düsseldorf. Tot het einde van zijn leven bleef Düsseldorf het middelpunt van zijn leven, dat hij tot een van de belangrijkste centra voor kunst en cultuur maakte. Na de dood van zijn eerste vrouw in 1689 trouwde hij in 1691 met Anna Maria Luisa de Medici.
Ondertussen was hij in 1690, na de dood van zijn vader, keurvorst van de Pfalz geworden, en behoorde hij daarmee tot de meest invloedrijke vorsten van zijn tijd. Met zijn tweede vrouw deelde Johann Wilhelm de liefde voor muziek en kunst. Zo werden bijvoorbeeld de operaspektakels tijdens de carnavalstijd legendarisch. De hofkapel die Johann Wilhelm had opgebouwd kon zich meten met de beste orkesten aan keizerlijke hoven. Dat uitte zich bijvoorbeeld in lovende woorden tijdens de koninklijke verkiezing in Frankfurt a.M. of in de woorden van een bezoeker van het hof van Düsseldorf: “een voortreffelijk ensemble van ware toonkunstenaars”. Het geld dat Johann Wilhelm stak in de presentatie van het hof was weliswaar typisch voor zijn tijd, maar werd toch, ook door andere vorsten, kritisch bekeken. De keurvorst droomde ervan de status van koning te verwerven. Alleen met die titel zou hij een soeverein heerser zijn, die zich zou kunnen meten met de potentaten van zijn tijd. De manier waarop hij zich presenteerde had dan ook koninklijke allure. Velen vonden het nogal aanmatigend, maar de kunsten vaarden er wel bij. Deze cd geeft een indruk van de rijke muziekcultuur aan het hof van de keurvorst. Het ensemble La Barca Leyden speelt in een voor die tijd gebruikelijke bezetting, zoals we dat ook terugvinden op een schilderij uit 1695, dat de keurvorst en zijn wederhelft, in Spaans kostuum, al dansend afbeeldt. Johan Wilhelm speelde zelf niet alleen onverdienstelijk viola da gamba, maar had ook naast minstens zestig begaafde musici enkele beroemde instrumentenbouwers in dienst. Geen wonder dus menige vooraanstaande componist graag een bezoek aan het hof van de keurvorst bracht. Niet alleen om daar te musiceren, maar ook om compositieopdrachten in de wacht te slepen.

 
  La Barca Leyden

La Barca Leyden ontleent haar naam aan twee liederen van de Leidse componist, stadsmusicus en organist Cornelis Schuyt (1557–1616). In 1611 publiceerde hij 'La Barca' (de schuit) en 'Fortuna guida'. Samen vormen zij een zegenwens en zijn een zinspeling op Schuyts naam: 'Moge Fortuna de schuit sturen!'
Het ensemble werd in 2007 opgericht door Raymond Honing en bestaat uit musici die zich hebben gespecialiseerd in de authentieke uitvoeringspraktijk van oude muziek. De thuisbasis is Leiden. La Barca Leyden sluit aan bij de rijke muzikale historie van deze stad. La Barca Leyden begint waar Cornelis Schuyt is geëindigd: bij de vroeg-barok. Het ensemble treedt op in kleinere en grote bezetting.
Naast het uitvoeren van bekend repertoire is La Barca Leyden voortdurend op zoek naar nieuwe invalshoeken. Een voorbeeld hiervan is dit programma met muziek aan het hof van het Duitse vestingstadje Jülich en Düsseldorf. Er verschenen al eerder cd's van dit ensemble: de eerste met als titel 'Italian Masterpieces', gewijd aan muziek uit de Italiaanse barok, en een tweede rond werken van Georg Philipp Telemann, uitsluitend op het Aliud-label.

Dat La Barca Leyden in deze muziek uitstekend de weg weet blijkt wel uit deze sacd, die bol staat van de sprankelende klankkleuren en net zo kleurrijke overpeinzingen, pittig en kruidig ook in bijvoorbeeld het slotallegro van Corelli's Concerto Grosso op. 6 nr. 2 en in Händels Sonate op. 1 nr. 4. Fris en monter, met het oor gericht op zowel klankschoonheid als expressie worden we op werkelijk vorstelijke wijze getrakteerd op dit vijftal stukken waarvan ik alleen had gewenst dat het er een achttal waren geweest... Die hadden er best nog wel bijgekund! Toen de laatste noot van Corelli's op. 6 nr. 4 was verklonken dacht ik: nu al? Zó goed en met zoveel levenslust wordt er gemusiceerd.
Een compliment ook voor het opnameteam dat hier een dito prestatie van formaat heeft neergezet. Aliud weet als geen ander hoe deze muziek het beste uit de luidsprekers moet komen (wie alleen op stereo is aangewezen zal echt niet minder genieten!). Een compliment ook voor het uitstekend verzorgde boekje. Onze Belgische collega's van Klassiek Centraal gaven deze uitgave een van hun spaarzame Gouden Labels (klik hier). Volledig verdiend!


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links