Johann Sebastian Bach

De jonge violiste Julia Fischer (22 lentes) houdt zich al vanaf haar negende levensjaar met Bachs partita's en sonates bezig, maar daarnaast is zij een uitstekende pianiste die ook in Bachs Das Wohltemperierte Clavier goed de weg weet.
In het cd-boekje vraagt ze zich evenwel toch openlijk af of het niet beter was geweest om nog een aantal jaren te wachten, alvorens deze werken op cd vast te leggen. Maar, zoals ze ook ruiterlijk toegeeft, geduld is niet haar sterkste kant en heeft ze al geruime tijd op deze kans gewacht. In het Bachjaar 2000, tijdens de Musikfestspiele Mecklenburg-Vorpommern, speelde Fischer op twee achtereenvolgende avonden alle sonates en partita's voor viool solo en groeide bij haar langzamerhand het besef dat haar eerste solo-cd aan deze stukken gewijd zou worden. Aldus geschiedde.

Drie gangmakers
In het leven van Fischer speelt Bach een fundamentele rol, ze beschouwt zijn muziek als de oorsprong en het fundament, min of meer de alfa en de omega. Een 'viooluurtje' met Yehudi Menuhin (hij was toen al tachtig en de eerste violist die in het midden van de jaren dertig van de vorige eeuw de partita's en sonates op de plaat vastlegde) vormde een nieuwe stimulans. Dan was er de (ook op dvd verschenen) documentaire L'art du piano, met daarin een optreden van Glenn Gould en Leonard Bernstein in Bachs 'piano'concert in d-klein, dat haar naar de keel greep. Evgeni Kissins opname van Busoni's pianobewerking van de Ciaccona uit Bachs Tweede partita spoorde haar aan om het werk ook op de piano in te studeren.

Grote voorgangers
De vraag is nu natuurlijk wat we van deze korte, maar zeker veelbelovende voorgeschiedenis in de praktijk terugvinden. Sterker, of Fischer een dusdanige muzikale persoonlijkheid is dat zij haar kritische publiek voldoende weet te boeien. Want laten we eerlijk zijn, de discografie van de partita's en sonates is láng, met daaronder fascinerende namen en dito vertolkingen: Heifetz (RCA), Szerying (DG), Grumiaux (Philips), Perlman (DG) en - misschien wel de meest toonaangevende - Milstein (DG). We horen het allemaal voorbijkomen: vlekkeloze techniek, finesse, precisie, een groot gevoel voor opbouw en -  heel belangrijk - persoonlijke uitstraling. Stuk voor stuk topviolisten die de kern van deze zo bijzondere muziek wisten te raken en een groot gevoel voor schoonheid bij de luisteraar weten op te wekken.

En Fischer? Sublieme toonvorming, volmaakte intonatie, grote klankrijkdom, krachtig en gespierd, maar ook contemplatief en expressief, zelfbewust en volkomen zeker van haar zaak, met een duidelijk gevoel voor structuur en richting, dit alles meesterlijk gedoseerd, fraai afgewogen en direct. Nee, het staat niet in de partituur, maar het is natuurlijk wel een kunst op zich en ook volstrekt verantwoord om de halftinten en de schaduweffecten ook in de kleine dynamische nuances te zoeken, zonder terug te vallen op stilistische hulpjes (eigenlijk discrepanties) zoals daar zijn het vibrato en het portamento. Fischer gaat heel verstandig met het expressieve vocabulaire om en dat geeft haar vertolking ook een tijdloze frisheid.

Opname
En hoe staat het met de opname? Daaraan zitten twee kanten, de stereo- of de surround-modus. De opname werd in december van het vorig jaar gemaakt in de Doopsgezinde kerk aan het Singel in Amsterdam. Een ruime akoestiek dus die Fischers Guadagnini-viool uit 1750 zowel flatteert als groter maakt. Het is een kwestie van opvatting, maar mij bevalt deze benadering wel. Het klankperspectief (stereo) roept herinneringen op aan de Philips-opname met Viktoria Mullova die eveneens in een wat ruimere jas was gestoken die deze muziek uitstekend past. Ondanks de wat langere nagalm werden geen concessies gegaan aan doorzichtigheid en présence en dat zal iedere liefhebber zeker aanspreken.
In de surround-modus wordt het problematischer. De eerste indruk is zeker imposant maar na wat langer luisteren treft toch het vagere klankbeeld en de minder exacte positionering van het instrument. Ook bij een zo nauwkeurig mogelijke afstelling van de apparatuur mis ik toch een duidelijke richting. Het ontbreken van het visuele element maakt het er in mijn oren niet aangenamer op.
De bijgepakte promotie-dvd duurt slechts kort (nog geen twaalf minuten) maar geeft wel een aardig beeld van de opname, gelardeerd met interviewfragmenten. Alles bijeen genomen is dit een belangwekkende uitgave, een waardige toevoeging aan die al zo bijzondere discografie.