CD-recensie
© Aart van der Wal, juli 2022 |
De echt ear-catcher is niet zozeer Rachmaninovs Tweede pianoconcert - hoe goed hier ook uitgevoerd - maar de Heroic Ballad voor piano en orkest van de Armeense componist Arno Babadjanian (1921-1983), met wiens werk u in deze recensiekolommen al eerder kennis heeft kunnen maken. Het zwaartepunt lag bij deze componist bij het geraffineerde gebruik van de muzikale folklore van zijn land. Terwijl zijn creatieve 'actieradius' bovendien nogal groot was, want hij schreef net zo gemakkelijk kamer- als film- en orkestmuziek, en draaide zijn hand niet om voor makkelijk in het gehoor liggende melodieën die als music for the millions in zijn land behoorlijk populair waren. Die heroïsche ballade is wel een stuk dat precies is wat de titel belooft: een in een zeer verbeeldingsvolle orkestratie gegoten heldenepos van waarlijk filmische proporties. Ik vermoed zelfs dat de filmbazen in Hollywood er hun vingers bij zouden hebben afgelikt als ze er kennis mee hadden gemaakt. Voor een geschikte film waren er opties genoeg geweest, want dit is muziek die bij wijze van spreken om t heroïsche taferelen sméékt, waarin uitgestrekte berglandschappen hun opwachting maken en waarvan het ongetemde karakter de boventoon voert. Maar biedt dit in 1950 gecomponeerde werk gelukkig meer, want facetrijk zoals het is, zijn er ook de zwoele, geparfumeerde sfeertekeningen met bovendien een sterk exotische inslag. De contrasten zijn hevig, menigmaal zich heel snel voltrekkend, de stemming kan omslaan, zoals door de marcia funebre die gedempt begint maar naar een alles overheersende climax leidt waarin de held uiteindelijk toch zijn overwinning mag claimen. Denk ik. Ja, er is nogal veel pomp and circumstance, onvermijdelijk eigenlijk in een stuk als dit, maar het zit ontegenzeglijk knap in elkaar, de thema's zijn creatief uitgewerkt, de instrumentatie een lust voor het oor en de pianopartij, hoe kan het anders, bepaald niet kinderachtig. Het is een op meerdere volksliedthema's gestoeld 'effectwerk', maar dat laatste vinden we tenslotte ook bij Katsjatoerjan (eveneens een Armeniër), Liszt of Richard Strauss. Geen schande dus. En Babadjanians muziektaal is best verleidelijk en virtuoos geschreven, een recept dat hij vaak genoeg heeft toegepast, in onder meer de Armenische Rapsodie voor twee piano's en het Pianotrio. Dit is Laatromantiek ten voeten uit en daar hoeft niemand achteloos aan voorbij te lopen. Jean-Paul Gasparian, Frans maar met Armeense wortels, ontpopt zich als een pianistisch tot de tanden gewapende, maar bovenal uiterst muzikale geweldenaar in zowel het Tweede pianoconcert van Rachmaninov als in de Heroic Ballad. Een ware meester in frasering, accentuering en souplesse, met een intuïtieve, bijna improvisatorische inslag, daarin feilloos gevolgd door het op de punt van de stoel musicerende orkest uit Bern onder leiding van Stefan Blunier. Een zonder meer zeer succesvolle combinatie, deze Rachmaninov en Babadjanian door deze geweldige vertolkers en de eveneens uitstekend geslaagde opname! Misschien komt het er nog eens van dat deze musici zich ontfermen over Babadjanians Pianoconcert uit 1944? index |
|