CD-recensie

© Aart van der Wal, december 2023

Drie eigentijdse gitaarconcerten, op dit album samengebracht onder de op zijn minst opzienbarende titel Exquisitely Absurd. Maar ook de titels van de werken zelf zullen bij menigeen wellicht de wenkbrauwen doen fronsen: Andalusian Panzerwagen Jazz van Antti Auvinen (*1974), Susurrus van Lotta Wennäkoski (*1970) en met als slotapotheose Without Irony van Riika Talvitie (*1970). Muziek van drie Finse (bijna) leeftijdsgenoten, twee dames (Lotta en Riika) en een heer (Antti). Wat ze althans wat deze drie werken betreft met elkaar gemeen hebben is dat ze componeren vanuit het absurde, buitensporige en grenzeloze. Noem het gerust doelbewust gekozen stijlelementen.

In het cd-boekje worden deze drie gitaarconcerten keurig toegelicht. Daaruit heb ik voor u het volgende geselecteerd:

Auvinen’s wry title contains multiple allusions: to the musical traditions of Andalusia (the composer took a course in flamenco there), to the freedom of jazz, to the merciless, confrontational progress of tanks and to some element of fantasy that might bind all those things together. As so often with Auvinen’s music, it’s the clear imagery that emerges from the moments of musical strain that often prove the most evocative.

Like Auvinen’s concerto, Susurrus approximates a traditional form while sounding distinctly original and imaginative. It toys with the notion of pitch-versus-rhythm as well as with the dichotomy of a low-resonating instrument in opposition and/or sympathy with a far more fulsome orchestra. We also hear an extension of Wennäkoski’s fascination with how far the soloist can influence or control the ensemble - in this case the plastic rulers, but also the orchestral strings being lured into guitar-like strumming.

Without Irony is cast in two movements. Do they fulfill the promise of the title? The first, in a notable contrast to the frantic activity and rapid textural changeability of the concerti already heard on this disc, resembles a landscape painting. It is characterized initially by those natural harmonics which form a contextual landscape from within whose linear, horizontal structures the guitar can soon be heard, knitting away at a little figure that soon affects a rustling in the orchestra.

Daarmee weet u nog nauwelijks wat u te wachten staat, maar dat is alleen maar goed omdat het verrassingselement eveneens een belangrijke rol speelt. Dat is trouwens het fascinerende van Nieuwe Muziek: dat zij Nieuw is (de Eroica kunnen we immers bijkans dromen, nietwaar; en héél lang geleden zal de finale van Mozarts Jupiter ongetwijfeld een schok bij het publiek teweeg hebben gebracht.)

Met deze uitvoeringen op een zeer hoog peil en mede dankzij de uitstekende registraties wacht u in ieder geval de ene na de andere verrassing, al durf ik zeker niet te voorspellen dat deze drie concerten een lang leven op de lessenaars tegemoet mogen zien. Want weinig zo grillig als de eigentijdse smaak, zal ik maar zeggen. Maar misschien hebben de drie muziekvinders dat niet eens nagestreefd. Exquisitely Absurd: er is geen woord van gejokt...

index