CD-recensie
© Aart van der Wal, januari 2019
Antheil: Symfonie nr. 3 (American) - nr. 6 (after Delacroix) - Spectre of the Rose Waltz - Archipelago - Hot-Time Dance BBC Philharmonic o.l.v. John Storgards |
De muziek van George Antheil (1900-1959), Amerikaan in hart en nieren, is in ons land niet zo bekend geworden, hoewel het onvolprezen Nederlands Blazers Ensemble (nooit verlegen om oorspronkelijk samengesteld programma's) een aantal van zijn stukken uit vooral de beginjaren twintig hier aan het publiek voorstelde. Wie erbij was zal ongetwijfeld hebben genoten van het spetterende luister- maar ook kijkspel. Onbekend maakt dus niet altijd onbemind (laat de directies van de orkesten het maar niet horen.). Sommige, met name Amerikaanse critici moesten van zijn muziek echter weinig tot niets hebben. Het vaak nogal mechanische karakter ervan (de weerspiegeling van een tijd waarin de industriële productie centraal stond en er toen al geen al te duidelijk onderscheid werd gemaakt tussen welvaart en welzijn) stootte blijkbaar af. Maar het is ook muziek van een bijna perfide rebels karakter, een recept waarvan onze Louis Andriessen zich in zijn onstuimige jaren (hoe ver liggen die alweer niet achter ons! time flies) eveneens graag bediende. Zij het dat diens receptuur bepaald anders was (zoals bijvoorbeeld het voortdurend luidkeelse en drammerige van diens 'De Staat').
Maakt dat Antheils muziek tijdgebonden? Ja en nee. Het beeld van die tijd is slechts bescheiden gekanteld en heeft de geschiedenis een niet zo heel afwijkende andere loop genomen, maar wat toen als tijdsbeeld bijzonder was is gewoongoed geworden. Ergo, we verbazen ons nergens meer over. Zelfs niet meer over Antheils muziek met haar heroïsche, soms uitgesproken valse en grillige klaroenstoten, met die stevige porren in de maagstreek. Maar gewenning of niet, dit maakt Antheils creatieve, soms nogal vormloos overkomende werkstukken niet minder interessant en zeker met dit orkest en deze dirigent, op en top muzikale, tot de tanden gewapende strijdkrachten die deze stukken het volle pond weten te geven. Ons wacht een spectaculaire ervaring. Het Britse label Chandos is een van de labels dat zich om de orkestwerken van Antheil bekommert. Op zich is dat al een gebaar van grote klasse. Onbekend maakt immers onbemind. Of toch niet? Het is in ieder geval de enige manier om met deze muziek in contact te komen, want op de concertpodia schittert zij alleen maar door afwezigheid.