Stravinsky: L'Oiseau de feu (suite) - Le Sacre du Printemps.

Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v.
Mariss Jansons

RCO Live 08002 • 55' • (sacd)

 

 

 

---

Beide composities op deze cd zijn hoekstenen van het twintigste-eeuwse concertrepertoire. Le sacre du printemps was oorspronkelijk ontworpen als balletmuziek, maar Stravinsky gaf er later de voorkeur aan zijn compositie als orkeststuk sec te beschouwen. Het werk wordt vaak uitgevoerd en er bestaan ruim 75 opnamen van. Mariss Jansons, die het al eerder opnam met het Philharmonisch Orkest van Oslo, voegt er deze nieuwe registratie met het KCO aan toe. Hem gingen bij het KCO voor: Van Beinum (78-toeren 1946), Davis (lp 1978 ) en Chailly (dvd 2002). Mengelberg heeft het werk wel bestudeerd, maar hij heeft het nooit gedirigeerd. Haitink heeft wel opnamen gemaakt van de Sacre, maar met andere orkesten.

Al wordt het officieel niet zo genoemd, men kan van een 'Stravinsky-traditie' bij het KCO spreken. De eerste Stravinsky-uitvoering door het KCO vond plaats in 1923: Gabriel Pierné dirigeerde Petrouchka en Le Rossignol. De Sacre beleefde de eerste uitvoering door het Concertgebouworkest op 12 oktober 1924 onder leiding van Pierre Monteux.

In november 1924 kwam Stravinsky zelf naar Nederland en introduceerde zijn Pianoconcert bij het KCO onder leiding van Mengelberg in Amsterdam en  Den Haag. Ook dirigeerde Stravinsky een aantal eigen werken, waaronder de suite uit L'Oiseau de Feu. Laatstgenoemd werk viel bij Mengelberg in de smaak en hij heeft het daarna nog menigmaal gedirigeerd in Nederland en in Amerika. Het is in dit verband wel aardig om te vermelden dat Stravinsky's tournee in 1925 door Amerika georganiseerd werd door Mengelbergs secretaris, S.A.M. Bottenheim. Samen met het New York Philharmonic Orchestra onder Mengelberg speelde Stravinsky zijn pianoconcert in Carnegie Hall in februari 1925.

Stravinsky dirigeerde de Sacre zèlf voor de eerste keer op 28 februari 1926; dat was met het Concertgebouworkest in Amsterdam. Mengelberg woonde de repetities en de uitvoeringen bij. Het concert werd twee maal op één dag uitgevoerd: 's middags een abonnementsconcert, 's avonds een volksconcert. De overige werken op het programma werden door Mengelberg gedirigeerd.

Stravinsky kwam in de jaren tot 1940 nog diverse malen naar Amsterdam om eigen werk uit te voeren (o.a. de solo in Capriccio voor piano en orkest en  Jeu de Cartes). Ook Monteux introduceerde in die jaren diverse nieuwe werken van Stravinsky.

Na de Tweede Wereldoorlog vormden de Suite en de Sacre vaste onderdelen van Van Beinums repertoire. In haar boek over Van Beinum vermeldt Truus de Leur er respectievelijk 37 en 20 uitvoeringen van in de periode 1945-1959. Zijn grammofoonopname met het KCO  (1946) van de Sacre, opgenomen door Decca volgens het ffrr-systeem ('high fidelity'), was toentertijd toonaangevend. In 1956 legde Van Beinum de Suite (1919) vast op lp, voortreffelijk opgenomen door Philips.

Haitink heeft met het KCO een groot aantal werken van Stravinsky, waaronder de Sacre en de Suite,  uitgevoerd. Colin Davis'opname met het KCO van de Sacre uit 1978 was een technisch hoogstandje van Philips met een schitterend resultaat. Chailly gaf een uitvoering van de Sacre tjdens het Kerstconcert in 2002, welke is vastgelegd op dvd.

In het licht van deze geschiedenis is de nieuwe opname van Jansons met het KCO voor de verzamelaars van KCO-opnamen een welkome aanwinst - en tevens voor de muziekliefhebber die een up-to-date opname van Stravinsky's werk zoekt.

Waren de opnamen van zijn voorgangers al groots en van hoge kwaliteit, deze van Jansons evenaart ze op zijn minst in warmte en uitdrukkingskracht en overtreft ze in detaillering en transparantie: de duidelijke lijnen van de diverse instumentale soli, het  geweld van het slagwerk en de overrompelende en alles overheersende ritmiek.

In de Suite roept Jansons de sprookjessfeer perfect op, zowel bij de etherische Berceuse als bij de woeste dans van Katsjei. Helaas gebuikt Jansons de versie uit 1919, terwijl de uitgebreidere versie van 1945 een betere afspiegeling is van de complete muziek.

De opname is voorbeeldig helder en doorzichtig en draagt zo bij aan een opwindende, meeslepende luisterervaring.