Boeken
over musici
© Maarten Brandt, mei 2013
 |
Agnes van der Horst: De Andriessens -
een kleurrijke familie van muzikanten en kunstenaars
Uitgeverij Lias, 301 blz., met vele zwartwitfoto's
ISBN 978-90-8803-020-8, gebonden, € 24,95
www.uitgeverijlias.nl/de-andriessens
De eerste karakteristiek die bij mij blijft hangen na het lezen van dit boek is die van een onderhoudende familiekroniek. En wel van een familie die in ons land volstrekt uniek is en die barst van de creatieve vitaliteit en oorspronkelijkheid. Het grote voordeel van deze uitgave is bovendien dat het geheel in een zeer toegankelijke stijl is geschreven en bol staat van allerhande anekdotes, waardoor niet in de laatste plaats de geïnteresseerde leek een adequaat beeld krijgt van niet alleen de diverse generaties Andriessen maar tevens van de tijd waarin deze actief waren en nog zijn.
Een ander belangrijk pluspunt van deze publicatie van Agnes van der Horst, die muziekwetenschap in Utrecht studeerde en geruime tijd verbonden is geweest aan het muziektijdschrift Luister, is het illustratie materiaal, bestaande uit tal van foto’s waarvan vele niet of nauwelijks bekend zijn. Het sfeerbeeld dat zodoende ontstaat is die van een uiterst hechte familie die zich met opgeheven hoofd en bezield door een zowel hoog muzikaal als moreel ethos door de oorlog heen heeft weten te worstelen en op die manier een gedegen basis heeft gelegd voor het muziekleven in ons land. Een muziekleven dat, tussen haakjes, als gevolg van een funest bezuinigingsbeleid, steeds meer op losse schroeven is komen te staan.
Wat me vooral boeide wanneer het gaat om die sfeerschildering in Huize Andriessen – bedoeld is het milieu van Hendrik Andriessne, waarin de meest bekende telgen Jurriaan en Louis opgroeiden – is enerzijds de warmte, geborgenheid en dat typisch vijftiger-jaren gevoel dat tevens opstijgt uit bijvoorbeeld de boeken van Godfried Bomans en anderzijds dat dit bij een van de zonen, namelijk Louis, heeft geleid tot het meest fervente verzet daartegen. In het bijzonder in de vorm van de roemruchte Actie Notenkraker in November 1969, toen laatstgenoemde samen met onder meer Peter Schat, Reinbert de Leeuw en Harry Mulisch een optreden van het Concertgebouworkest onder Bernard Haitink verstoorden.
Natuurlijk wordt er aan deze en andere gebeurtenissen veel aandacht besteed. In beschrijvende en niet interpreterende zin. Maar dat laatste is dan ook niet de bedoeling van een familiekroniek. Voor mij het meest interessante deel was over de wederwaardigheden van Jurriaan Andriessen, iemand die au fond weinig tot niets ophad met de revolutionaire vernieuwingsdrang van zijn bekendere broer en die tijdens het begin van zijn creatieve carrière grootse triomfen vierde in de Verenigde Staten. Daar werd hij door een van de coryfeeën aldaar, Aaron Copland, hoog ingeschat. Helaas voor hem kwam aan de periode door financiële en andere problemen een eind en verdween hij later – mede door het revolutionaire rumoer rond Louis – naar de achtergrond.
Niettemin, en dat zijn de minder bekende en dankzij dit boek nu aan de openbaarheid tredende feiten, koestert Louis tot op de dag van vandaag het grootste respect voor niet alleen de muziek van zijn broer die in 1996 overleed maar ook voor zijn vader. Een van de eigenschappen die dan dikwijls worden genoemd is de bij vader Hendrik altijd sterk manifeste strenge discipline, en dat laatste is ook waar Louis altijd op hamert. Niet alleen wanneer hij het over zijn eigen componeren heeft, ook tegenover zijn vele leerlingen.
Jammer is wel dat er een aantal ongerechtigheden in het boek is blijven staan. Al meteen in het voorwoord lezen we dat het geheel ongeveer driekwart eeuw beslaat van ca. 1934 tot 1912, wat uiteraard 2012 moet zijn. Elders wordt gesproken van Anton (!) Schönberg en wordt abusievelijk La Monte Young en niet Terry Riley als de componist van In C genoemd. Ook wordt op pagina 104 naar een foto van november 1959 verwezen waarop Jurriaan Andriessen zou zijn te zien die aan Koning Bhumibol van Thailand de partituur van zijn Rhapsodie Thai overhandigt maar die helaas niet in het boek is afgedrukt.