---

Musicologie wordt ook onderwezen aan de Universiteit van Leuven. Daarom geeft de Leuven University Press met regelmaat ook boeken uit over dit terrein (in het Engels). Tot de recente titels behoren twee bundels over thema's die vooral in de VS veel worden bestudeerd: de cadens (en in verband daarmee de frasering) en de betekenis van muziek (waarbij analyse en hermeneutiek samen gaan).
De bundel over de cadens komt voort uit een congres dat in 2011 plaats vond in Rome, in de Academia Belgica. De andere is het schriftelijke vervolg op een conferentie in Brussel in 2012.

Ook al hebben beide bundels goede redacteuren, ze zijn goed in één opzicht: ze hebben doublures zoveel mogelijk weten te vermijden. (Dat de lezer niet kan zien welke doublures zijn geschrapt, pleit voor hun vakmanschap.) Ze zijn er echter niet geslaagd om de bundels een alles overkoepelend thema mee te geven, al sluit ik niet uit dat dit gebrek opzet was; de verscheidenheid aan onderwerpen en het scala aan invalshoek waren daarvoor domweg te groot. Niettemin spreken Bergé en Neuwirth bij hun bundel What Is A Cadence? van twee grote onderwerpen die ieder ongeveer de helft van het boek vullen. Deel één (met bijdragen van William E. Caplin, Felix Diergarten, Poundie Burstein, Markus Neuwirth en Danuta Mirka) handelt over allerlei typen van cadens, deel twee (met artikelen van Nathan John Martin, Julie Pedneault-Deslauriers, Vasili Byros, David Sears, Martin Rohrmeier en Markus Neuwirth) veeleer over de methodologische implicaties en de mogelijke rol daarbij van linguïstiek en psychologie. Illustratief voor de breedte is het feit dat de bundel over de cadens slechts één hoofdstuk bevat dat expliciet (d.w.z. gelet op de titel) handelt over perceptie: 'The perception of cadential closure' van David Sears, alsof in principe elke muziekliefhebber beseft wanneer een frase begint en eindigt. De editors Markus Neuwirth en Pieter Bergé richten zich getuige hun voorwoord bij hun bundel op de cadens in de klassieke en de romantische periode en daarmee op de cadens als markering van het einde van een frase. De jaren voor 1750 en na 1900 zijn in dit boek vrijwel afwezig. Klassiek betekent in dit boek vooral Mozart (en dan met name de pianosonates). De cadens is voor vrijwel alle auteurs primair, zo niet uitsluitend, een kwestie van harmonie. Andere parameters als ritme, melodie en polyfonie spelen een bescheiden rol. In de meeste bijdragen lijkt perceptie afwezig; veelzeggend is ook dat slechts een minderheid van de contribuanten zich baseert op bronnen uit de klassieke tijd (en dan eerder muziektheoretici dan de componisten). Analyse van partituren staat duidelijk voorop. Essentieel voor alle schrijvers is dat de tonaliteit en de presentatie van een tooncentrum als van nature de rest van de compositie stuurt. In dat verband is instructief het hoofdstuk over 'the mozartean half cadence' (d.w.z. een cadens waarin de harmonie wel zich beweegt naar een rustpunt dat als centrum wordt ervaren zonder dat het dat strikt gesproken is - het is vaak de dominant, maar niet de tonica). Ironisch daarbij is dat uitgerekend de grootste vertegenwoordiger van het fenomeen cadens de grootste vrijheden daarin nam. Dat inzicht, waarschijnlijk onbedoeld, is een welkome bijdrage aan het debat over grootheid in kunst en de vraag in hoeverre bekende namen representatief zijn voor de stijl waarmee ze worden geassocieerd.

De bundel Music, Analysis, Experience ontstond ook uit een congres, in Brussel in 2013. Van de 120 bijdragen haalden slechts 18 het boek; de samenstellers selecteerden vooral op mate van wetenschappelijke innovatie. Deze bundel heeft net als de andere diverse thema's. Die vijf zijn volgens de editors: de muziek in relatie tot de uitvoering (met bijdragen van Ian Cross, Zelia en Isaac Chueke, Maurizio Corbella), de rol van de luisteraar (Mieczyslaw Tomaszweski, Paolo F. de Castro, Nicolas Marty, Paulo C. Chagas, Lea Maria Lucas Wierod), de luisterervaring in relatie tussen kennis over en affect in de muziek (Piotr Podlipniak, Lawrence M. Zbikowski, David Huron), de relatie tussen muziek en andere media (Maarten Nellestijn, Monica Pedrosa de Padua, Gabriele Marino) en de wijze waarop die andere media de inhoud en perceptie van muziek beïnvloeden plus de wisselwerking tussen analyse en buitenmuzikale interpretaties (Malgorzata Pawlowska, Dario Martinelli, Jamie Liddle, Robert Hatten en Rebecca Thumpston).
Ook binnen de vijf thema's heerst verscheidenheid. Een prettig aspect daarvan is dat musicologen zich willen laten inspireren door denkers van buiten de muziekwetenschap (zoals de filosoof Wittgenstein en de taalkundige Chomsky) en dat musicologen zich willen storten op zeer uiteenlopende soorten muziek (naast Beethoven ook The Beatles, Adams, Dusapin, Mahler en het gregoriaans).
Als die vijf iets bindt, dan is dat het tweerichtingsverkeer tussen muziek en context. Muziek (alsof dat begrip los kan staan van de context) heeft evenzeer invloed op de luisteraar als dat de luisteraar bepaalt wat met muziek gebeurt. Dat inzicht is een welkome relativering van veel studies waarin de context het laatste en soms zelfs het enige woord krijgt.

De boeken zijn van en voor specialisten. Maar als ze ook leken iets duidelijk maken, dan is het wel dat het vak op uiteraard gesublimeerde wijze inspeelt op recente maatschappelijke ontwikkelingen, zoals de wisselwerking tussen componist en publiek plus de relevantie van een veelheid aan muzieksoorten. Ook al weet de buitenwacht amper wat musicologen doen (ik vrees dat alle medewerkers aan beide bundels voor niet-musicologen nieuw zullen zijn), de musicologen doen op hun manier een poging om in de wereld te staan. De wil tot contact, waarbij relevantie permanent wedijvert met interesse, moet immers van twee kanten komen.