Johannes Martin: Karl Richter in München 1951-1981 - Zeitzeugen erinnern sich

Conventus Musicus Verlag, Dettelbach, 275 blz met 370 zw/w afb. ISBN: 3 00 016864 8 - ca. € 28,00

 

 

 

---

De Duitse dirigent, klavecinist en organist Karl Richter was zonder twijfel een fascinerende muzikale persoonlijkheid. Toen hij op 15 februari 1981 op 54-jarige leeftijd onverwacht in München overleed had hij een respectabele discografie (voornamelijk op Archiv-Produktion) op zijn naam staan die zich concentreerde op de barokmuziek, en dan met name de muziek van Johann Sebastian Bach.

hoewel de historiserende uitvoeringspraktijk hem niet op het lijf geschreven leek, maakte Richter in de jaren zestig en zeventig toch vooral naam door zijn technische meesterschap als dirigent, wat overigens mede tot gevolg had dat hij zich vooral omringde met solisten van naam, zoals Dietrich-Fischer Dieskau, Hertha Töpper, Edda Moser, Peter Schreier, Ernst Haefliger en Kieth Engen. Maar ook op het instrumentale vlak bezat Richter een fijnzinnig oor, getuige zijn voorkeur voor bijvoorbeeld de fluitiste Aurèle Nicolet en de hoornist Hermann Baumann. Daarnaast was het Richter die met 'zijn' Münchner Bach-Orchester & Chor de grote werken uit de barokperiode tot in de kleinste details voorbereidde en uitvoerde. Ook nu nog zijn er vele liefhebbers te vinden die zijn visie op Bachs Matthäus-Passion en de Hohe Messe als het non plus ultra beschouwen. Maar Richter was ook de man die Bachs klavecimbelconcerten op afgrijselijk klinkende Neuperts (mét pedalen!) liet spelen.

De charismatisch-ernstige Richter hoefde geen autoriteit af te dwingen, zowel zijn eigen ensemble als de vele solisten liepen met hem weg en zijn uitvoeringen in München en omgeving werden zonder uitzondering druk bezocht. De barokliefhebbers stonden voor Richter in de rij, en vrijwel niemand leek zich erom te bekommeren dat zijn vertolkingsstijl toch tamelijk 'ouderwetse' kanten had. Een grote bezetting, nogal eens érg trage tempi en stroperige fraseringen, ze vormden een niet weg te cijferen onderdeel van Richters uitvoeringen.

Johannes Martin schreef dit gedenkboek naar aanleiding van het vijfentwintigste sterfjaar van Karl Richter. Martin, die nog onder Richter in het Münchner Bach-Chor heeft gezongen, koos voor een documentaire opzet, waarin hij vele nog in leven zijnde vocalisten en instrumentalisten over Richter en zijn kunst aan het woord laat. Wat Martin jammer genoeg achterwege laat is een echt kritische beoordeling van Richters artistieke nalatenschap. In die zin is dit boek zoals zovele boeken over solisten en dirigenten: bewondering voert de boventoon, met niet of nauwelijks oog én oor voor de minder geslaagde aspecten. De historiserende uitvoeringspraktijk komt inhoudelijk niet uit de verf en wat al te gemakkelijk wordt een uitvoeringsstijl gepropageerd die, hoe het ook wordt gewend of gekeerd, gedateerd is. Desondanks is dit een boeiende uitgave, niet in de laatste plaats door de vele getuigenissen die het musiceren op de werkvloer goed belichten.