Boeken

 over componisten

 

© Aart van der Wal, mei 2004

 

Jens Malte Fischer: Gustav Mahler, der fremde Vertraute

Uitgeverij Paul Zsnolnay Verlag, 990 blz. ISBN: 3-552 05273-9, ook te bestellen op www.buchverstand-stein.de of bestellung@buchversand-stein.de - € 50,- inclusief verzendkosten


Het aantal boeken en geschriften over Gustav Mahler is inmiddels onoverzienbaar: discografieën, jaarboeken, documentaire uitgaven, tentoonstellingscatalogi, monografiën, brievenedities, verzamelbanden herinneringsgeschriften, biografieën en verdere curiosa hebben vooral sinds de Mahler-renaissance uit de jaren zestig van de vorige eeuw gezorgd voor een ware hoorn des overvloeds. Wisselende kwaliteit en het vaak mistige grensvlak tussen Wahrheit und Dichtung maakten het echter noodzakelijk om het kaf van het koren te scheiden.

Het ligt voor de hand om op grond van die stortvloed iedere nieuwe biografie over Mahler met de nodige scepsis tegemoet te treden en uiteraard gold dat ook voor deze kloeke, fraai gebonden uitgave: éérst lezen, dán geloven. Het bleek een meesterwerk dat met uitzondering van de ouwe getrouwen (Kennedy, La Grange, Roman, Blaukopf) de anderen in de schaduw stelt.

Verdeeld over 37 hoofdstukken en bijna 900 bladzijden trekt de auteur voor zowel de mens als de musicus Gustav Mahler met een zeldzame indringendheid niet alleen een waar gedenkteken van een zeldzame indringendheid op, maar - wat belangrijker is - hij doet dat op een volstrekt integere wijze, waarbij de kwaliteit en de verificatie van de geraadpleegde bronnen centraal staan. Daaraan zijn dan nog onder andere toegevoegd een uitvoerige discografie (met een voorkeurslijst van de auteur die overigens tamelijk willekeurig en grosso modo zeker de mijne niet is), een overzicht van de interpretaties van Mahlers werken en ook nog diverse registers, waaronder een gedetailleerd uitgewerkte en bijzonder handig chronologisch gerangschikt overzicht van de belangrijkste gebeurtenissen in Mahler leven met daarbij tevens een overzicht van de door Mahler gedirigeerde muziek.

Fischer levert ons een frisse en niet zelden ook nieuwe kijk op Mahler en voorziet de veelomvattende en diepgaande karakterstudie van scherpe en vaak ook wrange contouren, waarin de componist, dirigent en echtgenoot zeker niet naar voren komt als een buiten de dagelijkse werkelijkheid acterende, onpraktische muzikale hemelbestormer. Ook Mahlers sexualiteit en zijn fysieke relatie met zijn echtgenote Anna Mahler-Schindler komen uitvoerig aan bod en wordt ons een uitgebreid zicht op Mahlers pathologie niet onthouden. De auteur biedt bovendien een helder beeld van de toenmalige maatschappelijke verhoudingen en het politieke en journalistieke krachtenveld. De affaires en die zo typisch Weense achterklap waarop vele dirigenten, solisten en intendanten de tanden hebben gebroken, blijft uiteraard ook niet onbesproken. Een werkanalyse van de symfonieën - zij het dan tamelijk rudimentair - ontbreekt evenmin. De gedetailleerde tijdtafel, het uitgebreide voetnotenapparaat en het handige personenregister vormen een onmisbare hulpbron bij het nazoeken. Dat een zakenregister ontbreekt vind ik daarbij een gemiste kans.

Het gedegen bronnenonderzoek met de talloze verwijzingen, de heldere structuur en de fraaie schrijfstijl maken dit fraai gebonden boek met (overigens bekende) zwartwit foto's tot een 'must' voor iedere Mahleriaan die enigszins met de Duitse taal vertrouwd is. Of we binnen afzienbare tijd een Nederlandse vertaling tegemoet mogen zien heb ik helaas niet kunnen achterhalen. Het zou jammer zijn als het er niet van kwam want dit is onmiskenbaar de beste en voor mij inmiddels al onmisbare Mahler-biografie; en niet in de laatste plaats door de heldere structuur, de in alle opzichten duidelijke schrijfstijl en het handzame formaat.

Al met al zal dit naar mijn verwachting hét standaardwerk in de overigens al vrijwel niet meer overzienbare Mahler-bibliografie worden.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links