Boeken

 over componisten

 

© Tjako Fennema, januari 2016

 

 

Marjan Berk: Madonnakindje -
Over het leven van Catharina van Rennes 1858-1940

Atlas Contact, paperback, 152 blz. (2015)
ISBN-10: 9045030675
Verkoopprijs € 15

 

 

 


Over de koorleidster en componiste Catharina van Rennes (1858-1940) schreef de immer bescheiden en toch opvallend actieve Marjan Berk een boekje dat je in 'n uurtje uit hebt. Berk wier boekenteller tegen de 50 publicaties loopt, koketteert zichzelf graag weg, maar toch eigenlijk niet of zo. Ze deelde jaren het leven met de orkestleider/arrangeur Ruud Bos en leeft - zoals ze het zelf noemt - in de goot van het amusement. Ze kent - zoals zovelen uit het vak het lied Madonnakindje van Van Rennes en dat zette haar aan tot een deels fictioneel boekje over de componiste. Maar Berk verzekerde zich van de medewerking van Cor Witbraad. Die verzorgde in 2007 een monumentaal en leesbaar boekwerk over de geschiedenis van auteursrechtorganisatie Buma/Stemra, waarvan ooit een der oprichters, de dirigent Jan van Gilse - evenals Van Rennes - een Utrechter was. Terloops komen meer beroemde Utrechtse namen voorbij: onder meer Richard Holl, Willem Mengelberg(!), Nic. Beets, Hendrika van Tussenbroek en Johan Wagenaar. Aan het veld- en speurwerk van Witbraad en zijn partner dankt dit boekje zijn bestaansrecht, want Berk kabbelt onbekommerd door over hetgeen ons van de vrijgezelle Van Rennes bekend is. Maar aandoenlijk is het tijdsbeeld dat wordt geschilderd en waarin Cato - haar doordeweekse naam - van Rennes' ongekunsteld deftige(!) optreden, haar korte lontje, haar van conventies losgeweekte damesmode-opvattingen voorbij komen. Haar werk met Johan Wagenaar, de componist van de cantate 'De Schipbreuk' en onecht kind van een Utrechtse patriciër - een gegeven dat hem zijn leven hinderde - wordt belicht. Hilarisch is de beschrijving van haar optreden bij de kroning in 1898 van Wilhelmina en het procedurele gedoe of zij de Koninklijke Militaire Kapel nu wel of niet mocht repeteren en dirigeren.

Rode draad in Berks verhaal is de bas-bariton Johannes Messchaert. Voor hem deed Cato (haar doordeweekse naam) ooit glorievol eindexamen en ze correspondeerde met hem over zanglessen. Dankzij het Westfries museum kon het Messchaert archief worden ingezien, waarin een zevental brieven van haar aan hem werd teruggevonden. Uit haar gesprek met de hoogbejaarde (96) musicologe Nancy van der Elst.distilleert Berk dan dat Cato mogelijk op basis van 's auteurs wishful thinking verliefd was op de beroemde tenor. Daar moeten we het mee doen, want van Catharina's verdere privéleven is weinig bekend of het zou uit de NRC-feuilletons van de gezaghebbende journalist M.J. Brusse (de auteur van Boefje) moet zijn, waaraan Cato van Rennes meewerkte. Jammer genoeg ontbeert het boek illustraties en vermeldt Berk niet dat Nancy van der Elst een doorwrochte en geïllustreerde bijdrage leverde aan het in 1991 gepubliceerde boek 'Zes Vrouwelijke Componisten', waarin Berk ook had kunnen lezen dat Jaques Dalcroze gewoon Emile heette met Jaques als achternaam (Dalcroze was een fantasie-toevoeging), Berk maakte ook geen gewag van een van de merkwaardigste lp-cassettes uit mijn collectie ( incl. fors knipsel/kiekjes boekwerk) dat in 1983 bij het label Mirasound uitkwam met veel van Van Rennes' composities. En ook op internet is een weelde - zij het fragmentarisch - aan afbeeldingen en informatie over de componiste te vinden. Kortom, een mager vijfje voor Berk! En wie zingt niet uit het hoofd : Drie kleine kleutertjes die zaten op een hek? (tekst en muziek C. van Rennes).


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links