Audioapparatuur

New kid on the block: Fyne Audio

© Ad Speksnijder, augustus 2018

Ik moest toch echt even fronsen toen ik het Britse merk Fyne Audio tegenkwam. Nog nooit van gehoord. Nieuw bedrijf? Wie begint er nu een nieuwe productlijn in een inmiddels vrijwel volkomen verzadigde en dus sterk concurrerende markt? Waarin het ene merk het andere probeert te verdringen? Dan moet je toch wel sterk in je schoenen staan en denken dat je iets meer of iets beters te bieden hebt. Toch maar eens induiken.

Het bedrijf
Er zijn van die dagen waarin een onbeduidend, alledaags begin opklimt naar een lonkend veelbelovend avondperspectief. Het was op een van die dagen dat zeven audioadepten van het eerste uur besloten een luidsprekerlijn op de markt te brengen die vriend en vijand zou moeten verbazen. Met dit kloeke, zo niet gedurfde besluit werd ruim 200 jaar audio-ontwerp en dito productie-ervaring samengebald in één heldere en gepassioneerde missie: de beste muziekweergave binnen een fatsoenlijk prijssegment. Vanaf de eerste dag begreep men: dat vraagt in die huidige oververzadigde luidsprekermarkt om groot onderscheidend vermogen en wel door toepassing van innovatieve technieken en efficiënte fabricagemethoden. Voorwaar geen sinecure. Of en in hoeverre Fyne Audio daarin is geslaagd gaan we in deze recensie nader bekijken.

	F501 en F500

De F500 serie in context
Fyne Audio heeft besloten meteen groots uit te pakken met een complete luidsprekerlijn. Dat straalt in ieder geval geloof in eigen kunnen uit. Immers, een dergelijke productlijn lanceren vergt een forse investering op alle fronten. Qua financiën, fabricage, marketing, contracting en logistiek. Er moet een dealernetwerk worden opgezet met bijbehorend distributiesysteem, maar ook met nazorg, want zonder servicepoints, reserveonderdelen, instructies aan resellers e.d. gaat het niet lang goed; of al helemaal niet. En dat voor een productgamma dat zich volgens de fabrikant uitstrekt van 'home cinema tot pure high-end'. Met als achterliggende gedachte dat het programma voldoende keus biedt voor de 'goed is genoeg' en de 'het kan altijd beter' consument.

Een kort productoverzicht

F300 serie
Deze bestaat weer uit de F300, F301, F302, F303 en de F300C. Noem dit het instapniveau. Een prima oplossing voor bijvoorbeeld meerkanaalsweergave, home cinema of in die gevallen waarin ruimte(gebrek) een belangrijke factor is.

F500 serie
De middenklasser uit het gamma, waaruit ook de door ons onderzochte twee testexemplaren voortkomen. Deze serie bestaat uit de vloerstaander FS502, zijn kleinere broer de F501, de monitorluidspreker F500, en de center luidspreker F500C.

F1-10
Het vlaggenschip van Fyne Audio is de F1-10. Met dit model laat de Schotse luidsprekerfabrikant horen en zien waartoe hij in staat is. De bouwkwaliteit en de geluidskwaliteit zijn, volgens Fyne, uniek en - nog belangrijker - voortreffelijk. Het prijskaartje is daar helemaal mee in lijn... Dat noemen we dan high-end.

F501 en F500
Het is op een snikhete donderdagmiddag in augustus als ik bij thuiskomst een aantal forse dozen aantref in de garage. De gedachte alleen al dat dit sjouwen wordt, bezorgt me prompt het klamme zweet. Ik weet inmiddels uit ervaring hoe zwaar luidsprekers kunnen zijn. Om over de verdere hanteerbaarheid nog maar te zwijgen. Maar goed, ze zijn ook niet gemaakt om gedragen te worden. Na verhuizing naar de muziekkamer van de beide vloerstaanders (F501) en de twee aanmerkelijk kleinere monitorluidsprekers (F500) besluit ik dat het voor die dag genoeg is geweest en beloof ik mezelf de volgende dag de dozen uit te pakken en dan gelijk maar een eerste installatie en daaraan gekoppelde luistersessie (waarop er nog enige zullen volgen) te doen.

Vormgeving
Bijzonder creatief zal het met luidsprekers nooit worden. Je hebt immers te maken met een aantal onverbiddelijk essentiële eigenschappen en componentvormen die een al te uitbundige verschijning gewoonweg onmogelijk maken (hoewel sommige merken, zoals Bowers & Wilkins het met succes hebben geprobeerd: denk maar aan bijvoorbeeld de Nautilus). Deze luidsprekers vormen daar geen uitzondering op. Echter, ondanks de conventionele doosvorm is men er toch goed in geslaagd er nog iets moois van te maken. Wat het eerst opvalt zijn de metaalkleurige ringen rond de luidsprekerunits die zich visueel fraai laten combineren met de geraffineerde metaaldetails in de voet van de luidspreker. De innovatieve baspoort (warover later meer) geeft absoluut een exclusieve touch aan het geheel. Bovendien is de afwerking van de testexemplaren in fineer naadloos verwerkt tot een prachtig ogend geheel. De ruim bemeten luidsprekerterminals op het achterpaneel zijn robuust uitgevoerd, geschikt voor bi-wiring en keurig afgewerkt. Het frontdoek wordt met een onzichtbare magneetverbinding aan de kast vastgeklemd en worden aldus die zo ontsierende bevestigingsgaten voorkomen. Bij de vloerstaander is die magneetoplossing tevens in de achterwand verwerkt. Handig als zonder frontje wordt geluisterd: het kan dan eenvoudig op achterzijde van de luidspreker worden geklemd (de luidsprekerklemmen blijven vrij toegankelijk). Baffle en achterpaneel zijn licht gebogen en met reden: Fyne claimt daarmee dat in de kast staande golven (leidend tot versterking of verzwakking van bepaalde frequenties) worden voorkomen. Het is lastig te controleren, maar wel kan worden gezegd dat dit de kwaliteit van de weergave uiteraard ten goede komt. In zo'n geval gaan vorm en functie goed samen.

F501

Innovatief ontwerp
Een techneut als ik kan over het algemeen veel waardering opbrengen voor innovatieve concepten. 'Out of the box', buiten de geijkte kaders kunnen en willen denken, bereid zijn risico te nemen, een sterke drive om het steeds weer beter en mooier te maken. Alleen zo kan mijns inziens innovatie ontstaan en baanbrekend zijn. Fyne audio heeft wat dit betreft zeker induk gemaakt.

IsoFlair
Laten we beginnen met de integratie van de hogetoneneenheid. Als ons gehoor ergens gevoelig voor is, dan wel voor richting en timing (afstand). Voorwaarde voor natuurgetrouwe reproductie is dan ook een onberispelijk luidsprekergedrag in tijd en in fasedomein. Helaas is alles wat er op de markt verkrijgbaar is een compromis met de werkelijkheid. Echter, binnen dat gegeven is er wel degelijk verschil. We weten het: afzonderlijke weergevers introduceren altijd fase en looptijdverschillen. Dat is helaas niet anders. De kunst is dus die te minimaliseren. Bij Fyne hebben ze daar een vernuftige oplossing voor bedacht. Het door hen gedoopte IsoFlare concept voorziet in een puntbron voor de hoge en middentonen, zeg maar de frequenties waar ons menselijk gehoor het meest gevoelig voor is. Het concept bestaat uit het in één unit verenigen van de conventioneel gescheiden hoge- en middentoneneenheden. De hogetoneneenheid bevindt zich inhet hart van de unit, met concentrisch daaromheen de middentonenconus. Het pakt uit als een goede benadering van wat ik de ideale puntbron zou willen noemen. Vooral bij de reproductie van stemmen lijkt dit een belangrijk winstpunt te zijn. Bijkomend voordeel is dat de zogenaamde 'sweet spot' ofwel de ideale luisterpositie minder kritisch uitvalt. Dat is ook prettig als met meerdere liefhebbers naar muziek wordt geluisterd. Maar, zult u zeggen, dat is toch niet uniek voor Fyne? Klopt, daar hebt u gelijk in. O.a. KEF (LS50), Elac (UniFi) en Tannoy (à propos: de 7 mannen die aan de wieg van Fyne hebben gestaan zijn alle werkzaam geweest bij Tannoy..) maken gebruik van hetzelfde concept. Ook Fyne heeft in ieder geval het belang van het puntbronconcept onderkent en zo te horen goed onder de knie gekregen.

FyneFlute
De bottom line: luidsprekers moeten lucht in beweging brengen in de richting van de luisteraar. Verdichten en verdunnen. Niet meer en niet minder. Maar het venijn zit hem in het element waar die beweging (energie) wordt geïnitieerd. De vorm van de conus is sowieso geen ideale vorm, maar echt beroerd wordt het als de vatting, vaak een rubber ring, van de conus zorgt voor een geinverteerd geluidsfront. Dan werkt het systeem zichzelf gedeeltelijk tegen! Daar heeft Fyne een stokje voor gestoken middels een specifieke profilering van deze rubberrand. Het resultaat is volgens Fyne reproductie zonder kleuring doordat geen sprake is van gereflecteerde geluidsenergie.

Basstrax
De naam voor een technologie waarbij de bassreflexpoort naar beneden is gericht. Dat is op zich niet zo revolutionair, met de centrische conus, waar de lage tonen worden geconverteerd van longitudinaal in het vertikale vlak naar longitudinaal 360 graden in het horizontale vlak. Hierdoor is plaatsing van de units niet zo kritisch als bij systemen met baspoort aan de achterzijde. (daardoor kan bijvoorbeeld dichter bij de achterwand worden geplaatst, zonder de doorgaans daarmee verbonden nadelen). Bijkomend voordeel is dat de luidsprekerunits op deze wijze geen nadelige effecten ondervinden van staande golven.

Opstellen en aansluiten
De luidsprekers worden geleverd met een keurig setje spikes met onderlegplaatjes (voor het gebruiksgemak tevens voorzien van een centreerring). Aardig is dat de voet van de vloerstaander zo is ontworpen dat je van bovenaf kunt afstellen. Dus niet meer kantelen, priegelen, verschuiven, ergenis. Nee, gewoon waterpasje erop, inbussleuteltje erin, draaien, contramoertje vastzetten, klaar.

Nu eens kijken wat de beste positionering is. Na wat gedraai en geschuif komt de ideale positie in beeld.. Ja, ook hier maakt het verschil of de luidsprekers recht vooruit of (min of meer) naar binnen gericht worden gepositioneerd. Ik kwam uit op een lichte indraaïing (ongeveer een graad of 15). Eenmaal opgesteld en aangesloten is het ook nog eens een fraai gezicht. Het ziet er eigenlijk best chique uit, zegt mijn vrouw...Nou, dan heb je het niet slecht gedaan, dat kan ik u wel vertellen.

Luisteren
Meestal gaat het ongeveer zo: versterker aan, tablet opstarten, BluOS starten, album en track kiezen en luisteren. Maar nee, deze keer niet. Ik heb een willekeurig stuk muziek opgezet, ben vervolgens op mijn gemak boodschappen gaan doen en er pas daarna eens goed voor gaan zitten. Altijd weer zo'n spannend moment waarop de eerste indruk zal onstaan. En u weet: 'You never get a second change to make a first impression'. Eerste track daarom zorgvuldig gekozen. Ik kom uit op een recent verschenen album van Sony Classical, trio's voor hobo, fagot en piano door het Trio Maurice Bourgue. De keuze valt op nummer 1 van de tweede cd: de vioolsonate Fk 49 van Wilhelm Friedemann Bach. Piano en hobo staan mooi los en klinken natuurlijk. De detailering is groot, zonder analytisch of kil te worden. Het geheel is goed in balans. Dan de volgende track, waarin wat het aandeel van de piano betreft het in het hoge midden nog maar net kantje boord is. De Fyne's laten dit duidelijk horen. In het hoog is sprake van een metaalachtige klank die langdurig luisteren vermoeiend maakt. Ligt dat nu aan de Fyne's of aan de opname? De ervaring met mijn eigen set zegt: aan beide. Of anders gezegd: de opname is op dit punt niet helemaal brandschoon en de Fyne's accenturen dit vervolgens licht.

Op naar iets heel anders. Stemmen! Hiervoor heb ik iets onconventioneels gedaan. In de Qobuz-catalogus is een aantal luisterboeken opgenomen. Eigenlijk best mooi materiaal om mee te testen. De keuze viel op het album Comrades van Charlie Weaver Rolfe. Hier weet de Fyne echt indruk te maken. De stem klinkt natuurlijk en met een bijna voelbaar timbre. Details zoals ademen en slikken zijn zelfs natuurgetrouw waarneembaar. Hier komen twee sterke eigenschappen in een door de Fyne's indrukwekkend weergegeven symbiose naar voren: detailering en fase-tijd-correctheid. Mooi!

Dan weer terug naar de muziek. Deze keer uitsluiitend strijkers. Altijd kritisch, voor iedere luidspreker. Het Franse label Naïve bracht onlangs een pracht cd uit met Vivaldi's Concerti per Archi deel 3 en Concerti per viola d'amore, uitgevoerd door Accademia Bizantina. De keuze viel op track 7, het Concerto RV 161, het openingsdeel, Allegro. Goede dynamiek (tegenwoordig helaas vaak veel te groot) en lekker vlot en goed gearticuleerd gespeeld. Zo komt het ook uit de luidsprekers, mede dankzij de bijzonder fraaie opname. Luisterplezier pur sang! Ook nu weten de Fyne's te imponeren. Er wordt een mooi stereobeeld neergezet, de partijen zijn individueel goed te volgen en met de tonale balans is het eveneens dik in orde. Echter ook hier af en toe weer wat scherpte in het hoog. Let wel, dit oordeel is wel gebaseerd op mijn referentie: luidsprekers waarvan de aankoopprijs een slordige factor 3 hoger ligt dan die van de Fyne's. Relativering is dan ook zeker op zijn plaats.

Vervolgens orgelmuziek van Bach met als organist André Isoir. Het album, L'oeuvre pour orgue, straalt niet alleen auditieve klasse. Gekozen wordt voor een stuk met een zeer sobere registratie. Een opname die zoveel kwaliteit in zich heeft dat met een goede set het gevoel ontstaat dat echt heel dicht bij de werkelijkheid wordt gekomen. Ambiance, timbre, rust, het klopt allemaal. Van al dit moois blijft het merendeel prima overeind. Doortekening en ambiance worden overtuigend weergegeven. Ook een lang aangehouden noot laat aan het slot nog duidelijk de tremulant horen en na uitsterven is het windwerk nog goed hoorbaar. Chapeau voor Fyne!

Eindoordeel
Uiteraard zijn alle hierboven beschreven testst zowel met de F501 als met de kleinere broer, de F500 uitgevoerd. De bloedverwantschap is groot en de hoorbare verschillen zijn dermate klein dat ik niet de moeite neem om ze hier apart te beschrijven. Dat de FS iets meer laagdruk genereert is een feit, waar dan weer tegenover staat dat de (kleinere) monitoren een iets coherenter afstraalgedrag vertonen en daardoor een fractie prettiger kleiner klinken.

F500

Als u het bovenstaande hebt gelezen (doen mensen dat tegenwoordig nog.) kan het uiteindelijke oordeel niet verbazen: u krijgt waar voor uw geld. Dat geldt zeker in de audiobranche, waar ook het adagium geldt van 'alle waar naar zijn geld'. Ondanks enige detailkritiek is Fyne Audio er glansrijk in geslaagd een product te ontwikkelen dat veel waar(de) voor het geld biedt. Zeker de F500 monitoren presteren behoorlijk boven hun prijsniveau. Dit imponeert des te meer als eerste product van een nieuw bedrijf. Als je zo goed begint, waar ben je dan na nog eens vijf tot tien jaar productontwikkeling? Er is een serieuze speler ten tonele verschenen waar u als u als rechtgeaarde muziekconsument alleen maar van kunt profiteren.

______________________

Importeur:
HNNY Benelux b.v.
Venkelbaan 29
2908 KE Capelle aan den IJssel
Tel: 010 286 0 555
Email: info@hnny.nl

Prijzen:
F501: € 699,00 per stuk
F500: € 349,00 per stuk (excl. stands)

Doopceel F501 (opgave van de fabrikant):

Doopceel van de F500 (opgave van de fabrikant):

index