Actueel

De liedkunst in het zonnetje

 

© Aart van der Wal, mei 2017

 

Internationaal Lied Festival Zeist
Van dinsdag 16 mei t/m zondag 21 mei 2017
Kerk van de Evangelische Broedergemeente, Zusterplein, Zeist
www.ilfz.nl

Henk Neven met Hans Eijsackers aan de vleugel (foto: boasphoto.nl)

Ik heb er de meetlat niet naast gelegd, maar ik weet al bij voorbaat dat de oogst aan liedavonden buitengewoon klein is. Het kunstlied lijkt slechts voorbehouden te zijn aan een select gezelschap liefhebbers dat al lang niet meer op zijn wenken wordt bediend (gelukkig maar dat er tenminste de cd is). Daarom is het goed dat er vorig jaar een heus liedfestival in het leven werd geroepen, en dan ook nog in een schitterende bosrijke omgeving, op steenworp afstand van slot Zeist. In de rijke akoestiek van de prachtige kerk van de Evangelische Broedergemeente aan het Zusterplein is het voortdurend genieten geblazen. Vorig jaar maakte ik daar meerdere liederavonden mee, maar helaas verhinderde een reis naar Zuid-Duitsland dat ditmaal en moest ik het helaas doen met slechts één concert, op zaterdagavond 20 mei. Een helaas zelf opgelegd rantsoen, dat wel.

 
  Robert Holl met de onmisbare Graham Johnson (foto: boasphoto.nl)

Echt, ik moest me meerdere malen in de arm knijpen, zo'n onvergetelijke avond was het. En hoezeer realiseerde ik mij op hetzelfde moment wat ik eerder noodgedwongen had moeten missen. Ik was even terug in een inmiddels ver achter mij gelegen verleden, bij die zo sublieme liederavonden van de grote liedvocalisten die tegenwoordig slechts op de vingers van een hand te tellen zijn (daar is echt geen meetlat voor nodig). 'Die hohe Kunst des Gesangs', een genre waardoor de echt groten de status van Kammersänger(in) kunnen verwerven en die bij de oosterburen en in Oostenrijk, maar ook in het Londense Wigmore Hall gelukkig nog wel in hoog aanzien staat.

Maar in de kerk in Zeist werd zelf meer geboden dan alleen liedprogramma's. Zo waren er meerdere 'master courses', onder meer door de pianist Hans Eijsackers en de nog zeer vieve Elly Ameling (ze is 84), maar ook meerdere lezingen en een heus concours naast een workshop voor amateurzangers. Ook voor het publiek zijn dat doorgaans fascinerende evenementen omdat het op een prettige en soms zelfs verstrooiende manier kennis kan nemen van de vele aspecten die met de liedkunst verbonden zijn. Zo wordt ook duidelijk hoe moeilijk het is om een lied op te bouwen en met overtuiging en verbeelding - nog afgezien van het daarvoor benodigde zangtechnische arsenaal - over het voetlicht te brengen. Wat overigens niet alleen geldt voor de zanger, maar evengoed voor de pianist. Dat was in Zeist allemaal te zien te horen.

Hans Eijsackers geeft een masterclass (foto: boasphoto.nl)

Maar terug naar die gedenkwaardige zaterdagavond met een liedprogramma dat onder de veelzeggende titel 'Gib mir das Glück der Geselligkeit', met op het podium de sopraan Ellen Valkenburg, de mezzo Rosanne van Sandwijck (ze stond daar zonder schoeisel want een grote blaar had bezit genomen van haar voeten), de tenoren Peter Gijsbertsen en Jan-Willem Schaafsma, de bariton Henk Neven en de artistiek leider van het festival, de bas Robert Holl. Met aan de Steinway-vleugel Maurice Lammerts van Bueren. Op het programma merendeels zeldzaam uitgevoerde meerstemmige liederen waaronder Mozarts 'Das Bandel', Haydns 'Die Harmonie in der Ehre' (ook toen al!), Beethovens 'Merkenstein' en de vrolijke cantate 'Un lieto brindisi', Schuberts 'Kantate zum Geburtstag des Sängers Johann Michael Vogl', 'Viel tausend Sterne Prangen' en 'Der Tanz'. Van dezelfde componist het bekendere, wonderschone 'Ständchen' D 920 (op tekst van Grillparzer) en 'Glaube, Hoffnung und Liebe' (op tekst van Reil). Misschien was het slot van 'Die Harmonie in der Ehe' in overdrachtelijke zin wel het meest treffend voor de gehele avond: 'O wunderbare Harmonie, was er will, will auch sie'. Dat was ook wat vanaf het podium voortdurend werd uitgestraald: de volmaakte harmonie tussen de vier heren en de twee dames, met die zo verbeeldingsvolle expressie die alleen de grote liedzang kenmerkt en waarbij de technische grenzen eenvoudigweg wegvallen om plaats te maken voor waar het in het lied om gaat: niet alleen de tekst zingen, maar die ook ten diepste exploreren. Wat helaas, helaas, veelal wordt vergeten. Een lied zingen is geen lesje opzeggen, maar het proces daadwerkelijk beleven, doorleven, in samenspraak met de pianist die uit hetzelfde hout moet zijn gesneden (dat laatste wordt helaas maar al te vaak onderschat). Maurice Lammerts van Bueren presenteerde het ware toonbeeld van liedbegeleiding. Hij vertelde niet zijn eigen verhaal, maar anticipeerde op de zanger, leverde de perfecte voor- en nazin af en speelde in volmaakte samenspraak met de zangers.

Een onvergetelijk 'Ständchen' met Rosanne van Sandwijk, Jan-Willem Schaafsma, Peter Gijsbertsen, Henk Neven en Robert Holl. Aan de vleugel Maurice Lammerts van Bueren (foto: Tjaard Heikens)

Het was precies zoals Maartje van Weegen (die het programma spontaan en professioneel aan elkaar praatte) bij aanvang zei: dat het toch wel heel bijzonder was dat maar liefst zes vocalisten voor een liederavond aantraden en dat dit alleen mogelijk was voor een 'vriendenprijsje'. Vooraf sprak ik met initiator en organisator Aat Klompenhouwer, die er alles aan gelegen is om nóg meer publiek naar 'zijn' festival te trekken. Dat mensen zich toch vooral moesten realiseren dat de liedkunst méér is dan alleen het lied: dat deze kunstvorm samenhangt met grote poëzie, met grote literatuur en dat er in dit genre zoveel te beleven valt. Ik zeg het hem graag na: dat het Internationaal Lied Festival in Zeist maar een echte traditie mag gaan worden!

Bijzondere liedkunst in de fraaie akoestiek van de kerk van de Evangelische Broedergemeente (foto: Wouter van Belle)

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links