Actueel (archief)
Orgel wordt zeldzaam op Radio 4
© Gerco Schaap, mei 2004
"U koopt maar een cd!"
Radio 4 gaat op de schop. We schreven hier al eerder dat de twee orgelprogramma's die de klassieke zender nu nog 'rijk' is, binnenkort verdwijnen. De omroepen die Radio 4 in de toekomst zullen 'bedienen' (AVRO, TROS en NPS) zullen vrijwel zeker geen nieuwe orgelrubriek opstarten. Daarvoor is in de nieuwe opzet geen plaats meer, zo laat zendercoördinator Margreet Teunissen in het aprilnummer van Luister weten:
"De luisteraar zal in de toekomst geen losse doelgroepprogramma's meer bij ons horen. Dus geen uurtje orgel of oude muziek. Wat niet wil zeggen dat er geen orgel of oude muziek meer zal worden uitgezonden. Het zal echter niet meer in aparte blokjes worden aangeboden. Dat is zo gedateerd. Daar doe je de muziekgeschiedenis geen recht mee. We hebben ook geen uurtje viool of blokfluit. Het is een illusie om te denken dat je zo de muziekliefhebber bereikt. Bij een vast blokje orgelmuziek weet je zeker dat je heel veel mensen niet bereikt, omdat je afhankelijk bent van dat ene moment op de dag."
Op de vraag waar de luisteraar die gewend is aan zijn 'orgeluur' dan wèl heen moet, antwoordt Ad 's-Gravesande, voorzitter van de commissie die de herstructurering van Radio 4 onderzocht, doodleuk: "Die koopt maar een cd."
Zo'n uitspraak is niets minder dan een klap in het gezicht van de vele orgelliefhebbers in dit land.
Genoemde citaten maken een aantal zaken pijnlijk duidelijk:
- de Radio 4-coördinator houdt niet van orgelmuziek;
- zij gaat ervan uit dat zo'n tienduizend orgelliefhebbers in ons land niet gebaat zijn bij een orgelprogramma;
- het verdwijnen van de NCRV en de EO (en hun orgelprogramma's) komt de plannenmakers zeer goed uit;
- men ziet het orgel bij Radio 4 ten onrechte als een éénstemmig solo-instrument door het met een viool of fluit te vergelijken. Om over de verscheidenheid van orgels onderling maar niet te spreken.
Aangezien de omroepen zo langzamerhand bijna niets meer te vertellen hebben over het soort programma's dat ze maken, is de rol van de zendercoördinator in dezen doorslaggevend. Het feit dat er op Radio 4 wèl steeds meer zendtijd wordt besteed aan eigentijdse jazz, "is-dit-nog-wel-jazz", "triphop", elektronische muziek en 'cross-over'-repertoire zegt in elk geval genoeg over de voorkeuren van de zendercoördinator.
Het tij is kennelijk niet meer te keren bij Radio 4. Dat orgelmuziek zal worden verspreid over andere programma's, zoals men belooft, zal een illusie blijken. Dat blijft - zoals nu al het geval is - natuurlijk beperkt tot een orgelconcertje van Händel en 'de' Toccata en fuga in d of een deeltje uit een triosonate van Bach. Op grond van deze ontwikkelingen heeft de Vereniging Nederlands Platform voor Orgelkunst en -cultuur (VNPO) tijdens haar laatste ledenvergadering op 3 april j.l. besloten een 'werkgroep orgel en media' in te stellen, waarvan ook uw eindredacteur deel uitmaakt. Vertegenwoordigers van deze werkgroep zullen dan ook op korte termijn gesprekken voeren met de directie van de Concertzender, een omroep die staat voor "bijzondere en serieuze muziek" en in het verleden meermalen orgelseries heeft uitgezonden. Het feit dat de directeur van deze zender, Marian van Dijk, zelf orgel speelt, stemt tot optimisme. Intussen zult u het na de zomer inderdaad met cd's moeten doen, en met de dan enige overgebleven orgelrubriek op Radio 5 van Pim van der Hoff.
(Gerco Schaap is eindredacteur van het maandblad "De Orgelvriend")