Actueel (archief)

De nieuwe trend: muziek via het internet

 

© Aart van der Wal, februari 2006

 

We zeggen het allemaal in koor: de cd is relatief duur. Het is natuurlijk maar hoe je dat bekijkt. Veel producties zijn ook gewoon duur en zeker als er slechts een bescheiden aantal van wordt verkocht. We zien dus ook een aanzienlijke teruggang in het aantal nieuwe producties en dan vooral in het segment dat om een grote bezetting vraagt: opera, operette en oratorium. Een ander belangrijk aspect is natuurlijk het repertoire. Van Vivaldi's De vier jaargetijden door bijvoorbeeld de Nederlandse topvioliste Janine Jansen gaat er - zeker in samenhang met een goede marketingstrategie - veel meer over de toonbank dan van een Concerto Grosso van Alfred Schnittke. Mozarts Don Giovanni trekt aanzienlijk meer kopers dan Schrekers Die Gezeichneten of Schönbergs Moses und Aaron. Zo bezien helpt de linkerhand de rechter: een slecht lopende uitgave kan (mede) worden gefinancierd dankzij een kassucces. Niemand zal kunnen ontkennen dat vrijwel alle platenmaatschappijen - en dat gold zeker in de jaren zeventig tot eind jaren tachtig - bereid waren hun financiële nek uit te steken, waar het ging om minder gangbaar repertoire. Ik roep slechts de Decca-serie Entartete Musik in herinnering, maar ook zo'n waagstuk als de eerste lp-uitgave van Brittens War Requiem onder leiding van de componist. Meer recent was er natuurlijk de door Gergiev geleide, fascinerende reeks Russische opera's die in het Mariinski-theater door Philips werd opgenomen en uitgebracht. Dat zal zeker geen kaskraker zijn geweest want onbekend maakt nu eenmaal onbemind, maar dergelijke initiatieven kunnen niet hoog genoeg worden geschat.

De cd, maar ook de dvd kan niet zinvol worden vergeleken met de elektriserende werking die van een goed live-concert of een opera-uitvoering uitgaat, nog afgezien van de inspirerende randverschijnselen die met het 'avondje uit' samenhangen. Het zijn en blijven onvergelijkbare grootheden en het is onzinnig om ze gemeten naar ervaring als gelijkwaardig te waarderen. Het daadwerkelijk erbij zijn levert in zowel kunstzinnig als in sociaal opzicht duidelijk herkenbare synergie op. Kortom, de cd of dvd vervangt de live-uitvoering niet, maar is wel een uitermate welkome aanvulling daarop, waarbij bovendien moet worden bedacht dat velen eenvoudigweg niet in de gelegenheid zijn om min of meer regelmatig concerten en voorstellingen te bezoeken. We wonen niet allemaal in de buurt van de grote steden met allerlei culturele voorzieningen en we zijn evenmin allemaal goed ter been, maar er zijn nog wel vele redenen te verzinnen waarom we met de 'geluidsdragers' goed uit zijn. En de prijs van al dit moois? Ik hoed me maar voor een vergelijking, maar een cd kost doorgaans zeker niet méér dan een (gesubsidieerd) entreekaartje voor een concert, en daarover hoor je vrijwel niemand, terwijl de meeste cd's tegenwoordig bovendien goed gevuld zijn (tot ruim zeventig minuten). Bijna tachtig minuten speelplezier, dus wat is duur? Mijn voorzichtige mening is dat het gemiddelde prijskaartje dat aan de cd hangt sterk wordt overdreven. Nieuwe uitgaven welteverstaan, want als we de moeite nemen om eens rond te neuzen in dat enorme reservoir, de ware hoorn des overvloeds uit de jaren zestig en zeventig, weten we ons niet alleen verzekerd van talloze ware topuitvoeringen, maar hangt daaraan ook nog een zeer aantrekkelijk prijskaartje. We wandelen als het ware door de zeer rijk geschakeerde geschiedenis van de grammofoonplaat en kunnen daarvan voor de spreekwoordelijke habbekrats nu de cd-uitgave kopen. Dat zijn dan vaak uitvoeringen waaraan qua vertolkingsniveau menigeen van de huidige generatie musici vaak in de verste verte niet toe komt.

Downloaden

Vanzelfsprekend hebben vrijwel alle platenmaatschappijen het internet als een ook voor hen belangrijk medium ontdekt. Was er in het begin nog sprake van 'samples', inmiddels wemelt het van de downloadfaciliteiten en kan - op basis van een vast abonnement of betaling middels creditcard - muziek worden gedownload. De prijzen variëren, maar het is zeker raadzaam om er zelf eens een kijkje te nemen. Het is ondoenlijk om hier alle links weer te geven en raad ik u aan om te 'googlen'. De meeste labels zijn dan in een oogwenk gevonden.

Wat ik vreemd vind is dat de meeste maatschappijen - vergeleken met de gangbare cd-prijzen - forse downloadtarieven rekenen, terwijl zij toch het voordeel genieten van aanmerkelijk lagere (publiciteits- en distributie)kosten. Ga maar na: de muziektracks worden op een server geplaatst en zijn daardoor wereldwijd toegankelijk voor de consument. De tussenhandel heeft hier geen enkele functie meer, cd's met boekje en in verpakking hoeven niet (meer) te worden geleverd. Dat scheelt allemaal enorm in de kosten, terwijl de geluidskwaliteit in mp3- of wma-formaat door de toegepaste compressie hoorbaar minder is, vergeleken met de cd (wma wint het overigens kwalitatief van mp3 door de lagere compressietechniek). Het lijkt mij toch dat dergelijke aspecten in de prijs toch fors tot uitdrukking zouden moeten komen, maar dat is helaas (nog) niet het geval. Evenmin mag uit het oog worden verloren dat voor veel gedownloade muziek qua afspeelmogelijkheden en (door)kopiëren beperkingen kunnen gelden. Wel kunnen mp3- en wma-bestanden vrijwel altijd naar een cd-rom e.d. worden gekopieerd. De maatschappijen snappen natuurlijk ook wel dat de consument niet wil betalen voor bestanden die alleen maar op de pc of in een mp3-speler af te spelen zijn.

Stichting Brein

Het zal u niet zijn ontgaan dat er wereldwijd een hevige strijd is ontbrand rond het gratis downloaden van muziek. Logisch, want de platenmaatschappijen hebben het nakijken en als deze ontwikkeling niet vroegtijdig wordt gestopt zullen op termijn de muziekconserven zijn uitgestorven. Degenen die nu - zich daarbij in de handen wrijvend - gratis downloaden leggen zelf de bijl aan de wortel van de toekomstige commerciële muziekproductie. Als er op dit gebied niets meer te verdienen valt verdwijnt het muziekbedrijf vanzelf.

In Nederland bestrijdt de stichting Brein actief het gratis beschikbaar stellen of uploaden van muziek aan derden (gratis downloaden mag daarentegen wel). Brein is inmiddels begonnen met juridische procedures tegen zo'n vijftig 'uploaders'.

Een nieuwe route

Wie in de muziekwereld echt wil meetellen moet opnamen maken. De meeste topmusici danken hun bekendheid vooral aan de cd's waarop hun naam prijkt en die enthousiast werden ontvangen. De contracten lopen via de platenmaatschappijen en zeker in een krimpende markt krijgt een nieuwkomer alleen nog een kans als er - naar het oordeel van dat muziekbedrijf- werkelijk sprake is van toegevoegde waarde.

Het internet is inmiddels een broedplaats geworden van musici die een dergelijke kans niet kregen. Wat is er dan eenvoudiger dan het inhuren van een opnamentudio of een of meer technici en de aldus vastgelegde muziek vervolgens op het internet te koop aanbieden? Het is zelfs niet uitgesloten dat een wakkere impresario op deze manier kennis kan maken met nieuw talent!

Die o zo vertrouwde radio...

Misschien herinnert u het zich nog, dat eindeloze gepriegel om BBC Radio 3 enigszins ordentelijk te kunnen ontvangen. We waren al dankbaar als het in middengolfkwaliteit lukte, maar soms in de Randstad, als de weersomstandigheden daarvoor gunstig waren, lukte het zelfs in (ruisend) stereo. Ik zat met rode oortjes aan de radio gekluisterd, met programma's als Record Review van Robert Layton, maar natuurlijk ook de Proms. Dat waren nog eens tijden...

Inmiddels hoeft dat niet meer, dankzij onze pc met geluidskaart en internetverbinding haalt u talloze radiozenders weliswaar in nogal wisselende geluidskwaliteit, maar wel ruis- en bromvrij moeiteloos in huis.

Zes maanden geleden werd in ons land voor het eerst XstreamRadio gelanceerd. Bevatte XstreamRadio begin dit jaar nog zo'n honderd nationale en internationale radiozenders, inmiddels zijn dit er meer dan duizend. Om wegwijs te worden in deze aanzienlijke hoeveelheid, zijn de zenders nu opgedeeld in genres. Op deze manier is het nóg makkelijker om nieuwe radiostations te ontdekken of bekende terug te vinden en direct afspelen of desnoods opnemen. De benodigde software kan worden opgehaald op de site van XstreamRadio: http://www.xstreamradio.nl.

We kunnen op http://www.bbc.co.uk/radio3/ ook gewoon naar BBC Radio 3 luisteren. Neemt u op die site maar eens een kijkje en zie wat er allemaal niet mogelijk is! Niet alleen wat nú wordt uitgezonden, maar ook 'oude' programma's in het kader van 'uitzending gemist'. Het is allemaal in een oogwenk te vinden dankzij het programmaoverzicht van de kwaliteit waar de Engelsen het patent op lijken te hebben.

Kortom, wie bereid is om wat tijd en moeite in een gerichte zoektocht te investeren, wordt rijkelijk beloond.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links