Ton Koopman (Foto Marco Borggreve)

Na de voltooiing van het immense Bach-cantateproject (de laatste cd-uitgave, deel 22, werd vorige maand gepresenteerd) richt Ton Koopman zijn muzikale pijlen nu op het (overgeleverde) oeuvre van de componist en organist van Deense afkomst Dieterich Buxtehude (Oldesloe 1637 – Lübeck 9 mei 1707). Volgend jaar zal het dus driehonderd jaar geleden zijn dat deze beroemde barokcomponist werd geboren. Wie Buxtehude nu precies was en welke invloed hij heeft gehad op componisten als Johann Sebastian Bach kunt u lezen in het artikel elders op deze site (klik hier).

Koopmans project op het label Antoine Marchand (distributie door Challenge Classics) zal zo'n 30(!) cd's beslaan: 14-15 cd's omvatten de 112 cantates, 2 cd's »Das jüngste Gericht« (de zogenaamde »Abendmusiken«), 6-7 cd's de orgelwerken, 3 cd's de klavecimbelwerken en ten slotte nog 3 cd's met kamermuziek (de sonates voor kamerensemble).

De muziek van Buxtehude is in de lp- en cd-catalogi weliswaar niet onderbedeeld, maar verre van compleet. Daar komt dus nu verandering in, waarbij het Koopmans vaste voornemen is om het roer om te gooien. Zo zal hij zoveel mogelijk de in de »Stylus Phantasticus« (improviserende stijl) gecomponeerde orgelwerken recht doen, wat naar zijn mening een zeer vrije en creatieve invulling vraagt. In de praktijk zal het er dan op neer moeten komen dat de uit het verleden zo bekende streng-preciese stijl wordt ingeruild voor een zeer levendige, spirituele musiceertrant die zeker voor zowel de kenners als de liefhebbers nieuwe, zo niet zeer verrassende vergezichten kan openen. Dat er sprake zal zijn van menige eerste uitvoering op cd staat buiten kijf. Veel muziek werd nog niet eerder opgenomen en zal straks voor het eerst via luidsprekers klinken.

Bijzonder is ook dat voor de orgelwerken gebruik zal worden gemaakt van recent gerestaureerde, historische orgels die deels in de middentoon- en deels in de Weckmeister-stemming staan. Ook voor de klavecimbelwerken wordt de toen geldende stemming gehanteerd.

De musici en het opnameteam kennen we al van onder andere die Bach-cantates en ik neem alvast een voorschot op de hoge kwaliteit qua uitvoering en opname die we mogen verwachten. Wel ben ik bijzonder benieuwd naar de manier waarop Koopman cum suis die Fantastische Stijl in de ensemblecomposities gestalte gaan geven, al weet ik nu al dat de in het barokrepertoire gepokte en gemazelde musici zich ook in dit opzicht van hun beste kant zullen laten horen.

Het Amsterdam Baroque Orchestra & Choir o.l.v. Ton Koopman

Stichting Buxtehude Nederland

In navolging van de grote Buxtehude-herdenking in het Duitse Lübeck, de stad waar Buxtehude het grootste deel van zijn werkzame leven heeft doorgebracht en waar hij in 1707 op 70-jarige leeftijd overleed, heeft de Nederlandse Buxtehude-stichting in het komende jaar onder andere de volgende activiteiten in stelling gebracht. Hieronder een globale weergave van de door de stichting verstrekte persinformatie:

•	Een symposium en een festival, in samenwerking met de Rijksuniversiteit Leiden en het Koninklijk Conservatorium in Den Haag.
•	Een tentoonstelling (waarschijnlijk) in het Museum van Speelklok tot Pierement te Utrecht.
•	Een twaalftal orgelconcerten op belangrijke historische kerkorgels in Nederland, in combinatie met cantate-uitvoeringen.
•	Concerten en andere activiteiten die met Dieterich Buxtehude en zijn muziek in verband staan.

Medio oktober van dit jaar zal een aparte Buxtehude-website door de stichting geopend worden. Het adres van de website is www.buxtehudenederland.nl

De orgelserie

Internationaal befaamde organisten spelen tijdens twaalf concerten in belangrijke kerken in Nederland het gehele orgeloeuvre van Buxtehude. Per concert zal ruim een half uur orgelmuziek klinken. Daarnaast zullen cantates uitgevoerd worden door gevestigde en jonge, veelbelovende ensembles uit binnen- en buitenland. De serie vindt plaats op zaterdagen ('s middags) van mei t/m oktober 2007.

In navolging van de formule van de Bachcantate-concertreeks van het Amsterdam Baroque Orchestra & Choir kunnen liefhebbers de uitvoeringen van de serie gewoon achterna reizen.

De concerten zullen worden gehouden in de volgende kerken: Bovenkerk te Kampen, Sint Stevenskerk te Nijmegen, Grote of Sint Laurenskerk te Alkmaar, St.-Jans kathedraal te 's-Hertogenbosch, Grote Kerk te Maassluis, Koepelkerk te Purmerend, Nieuwe Kerk te Amsterdam, Nicolaïkerk te Utrecht, Martinikerk te Groningen, Grote Kerk te Zwolle, Grote Kerk te Leeuwarden, Grote of Sint Bavokerk te Haarlem.

Deelnemende organisten: Harald Vogel (D), Wolfgang Zerer (D), Andrea Marcon (I), Hans Davidsson (S/USA), Lorenzo Ghielmi (I), Bernard Haas (NL), Jan Willem Jansen (F), Jan Kleinbussink (NL), Ton Koopman (NL), Léon Berben (D), Bernard Winsemius (NL) en Michael Radulescu (O).

Activiteiten in Den Haag en Leiden: symposium en festival

Het Koninklijk Conservatorium in Den Haag besteedt het gehele Buxtehudejaar door veel aandacht aan de componist. Er zullen verschillende koor- en ensembleprojecten worden georganiseerd zoals de »Buxtehude-cantate van de maand«
.
In samenwerking met de Universiteit Leiden vindt van 1 t/m 11 november een festival plaats met een orgelmarathon voor orgelstudenten, een openingsconcert o.l.v. Jan Kleinbussink en een slotconcert met het Amsterdam Baroque Orchestra & Choir o.l.v. Ton Koopman.

Van 5 t/m 7 november wordt door de stichting een bijzondere manifestatie op het Koninklijk Conservatorium georganiseerd, met lezingen en op de praktijk gerichte lecture demonstrations over het onderzoek naar en het uitgeven van de muziek van Buxtehude, met daarnaast ook aandacht aan de uitvoeringspraktijk. Een keur van internationale deskundigen zal hieraan meewerken, zoals Gustav Leonhardt, Michael Belotti, Harald Vogel, Pieter Dirksen, Christoph Wolff, Peter Wollny, Reinhard Goebel, Michael Chance, Rudolf Rasch en Ton Koopman. Een round table gesprek behoort eveneens tot het programma.

Tentoonstelling in Nederland

Om het leven en werk van Buxtehude historisch reliëf te geven bereidt de stichting een bijzondere tentoonstelling in Utrecht voor. Hierbij zullen de volgende thema's aan bod komen: »Buxtehude in Lübeck« en »Buxtehude's relatie met Hamburg«, zijn betrekkingen met oudleerlingen van Jan Pieterszoon Sweelinck uit Amsterdam en in het bijzonder met Jan Adam Reinken, de uit Deventer afkomstige organist van de Sankt Katharinenkirche.

Deze tentoonstelling wordt in Lübeck voorbereid door Christoph Wolff (directeur van het Bach-Archiv Leipzig), Ton Koopman, Otto Biba (Wenen) en Arndt Schnoor (Lübeck) en zal worden gehouden in het Annenmuseum. Dr. Dorothee Schröder is verantwoordelijk voor het ontwerp en de inrichting.

In de fraaie historische ruimten van het museum, te midden van historisch meubilair en andere objecten, zoals schilderijen, gravures en muziekinstrumenten (waaronder die welke ooit door Buxtehude zelf zijn aangeschaft) zullen zelfs oorspronkelijke handschriften van de componist als ook 17de en 18de-eeuwse kopiehandschriften en belangrijke muziektractaten worden tentoongesteld.

Het voor deze tentoonstelling ontwikkelde educatieve programma zal ook in Nederland, in vertaalde vorm, worden gebruikt.

Agenda en catalogus

Naast door de stichting geïnitieerde projecten zullen in 2007 ongetwijfeld ook concerten door anderen worden georganiseerd waarin (veel) aandacht zal worden besteed aan Buxtehude's muziek. Gegevens daarover wil de stichting graag samenbrengen in een overzichtelijke en complete agenda. Hiertoe behoort ook een algemeen inleidend artikel over Buxtehude.

Door ruime verspreiding van deze agenda - bij concertzalen en kerken, via VVV's, in dagbladen, platen- en muziekwinkels en natuurlijk via de eigen website - wordt in feite een omvattende PR-campagne vormgegeven ter promotie van de muziek van Dieterich Buxtehude.

Met het oog op de Buxtehude-tentoonstelling in Utrecht zal een uitgebreide catalogus verschijnen met achtergrondartikelen, illustraties en bronnen. Dit vrij uitgebreide boekwerk zal zonder meer een aanwinst zijn voor de muziekliefhebber en een waardig aandenken vormen van het Buxtehudejaar 2007.

Artistiek leider van het programma van de stichting is Ton Koopman.

Christoph Wolff

	Christoph Wolff

Christoph Wolff is een van de belangrijkste wetenschappers op het gebied van de barokmuziek en daarnaast bijzonder actief in het muziekleven.

Hij werd in 1940 in het Duitse Solingen geboren als zoon van een Duitse vader en een Nederlandse moeder, genoot onderwijs in Duitsland en heeft aan de universiteiten van Berlijn, Erlangen en Freiburg orgel, historische toetsinstrumenten, musicologie en kunstgeschiedenis gestudeerd. Hij behaalde in 1963 het diploma Uitvoerend Musicus en in 1966 de doctorsgraad in de filosofie (proefschrift: »Der stilo antico in der Musik Johann Sebastian Bachs«).

Christoph Wolff doceerde muziekgeschiedenis aan de universiteiten van Erlangen, Toronto, Princeton en Columbia tot hij in 1976 lid werd van het docentenkorps van Harvard University. Daar vervulde hij verschillende functies: hoofd van de muziekafdeling (1980-88, 1990-91), waarnemend directeur van de universiteitsbibliotheek (1991-92) en decaan van de Graduate School of Arts and Sciences (1992-2000). In 1990 werd hij benoemd tot ereprofessor aan de universiteit van Freiburg. Sinds 2001 is hij werkzaam als directeur van het Bach-Archiv in Leipzig.

Onderscheiden met de Dent-medaille van de Royal Musical Association in Londen (1978), de Humboldt Research Award (1996), het Große Bundesverdienstkreuz van de Bondsrepubliek Duitsland (2001) en verschillende eredoctoraten, is hij zowel Fellow van de American Academy of Arts and Sciences als lid van de American Philosophical Society en de Saksische Academie der Wetenschappen.

Hij heeft talloze muziekhistorische artikelen en boeken op zijn naam staan. Zijn omvangrijke biografie »Johann Sebastian Bach: zijn leven, zijn muziek, zijn genie« (Utrecht, 2000) is een van zijn meest recente boekpublicaties. Een omvangrijke studie over leven en werk van Mozart zal in de komende jaren verschijnen.

Christoph Wolff is Adams University Professor aan de universiteit van Harvard in Cambridge/MA, V.S.

Zie voor verdere bijzonderheden: http://athome.harvard.edu/dh/wolff.html (met interessante lezingen in video-formaat) en http://www.music.fas.harvard.edu/faculty/wolff.html (inclusief uitgebreid overzicht van Christoph Wolffs publicaties).