Reageer op: Zaza


Recent verschenen Forums Lezersforum Zaza Reageer op: Zaza

#1585
Paul Korenhof
Gast

Geachte heer,

Over uw aanhef ‘Beste Paul’ heb ik lang nagedacht, maar mij gaat geen licht op en u moet mij maar niet kwalijk nemen dat ik mij dus maar houd aan de beleefdheidsregels. Daarnaast signaleer ik weer enkele zaken die lijken te wijzen op een misverstand. U neemt ‘niemendalletje’ terug, maar wel lees ik nu ‘kleinschalig’, terwijl mijn inziens Louise in alle opzichten eerder ‘grootschalig’ genoemd kan worden, met een bijna wagneriaanse derde akte, maar misschien heb ik het woord ‘kleinschalig’ nooit goed begrepen.
In één adem verbindt u ‘kleinschalig’ dan met ‘huiskamersentiment’. Het lijkt mij dat die term, met een suggestie van burgerlijk conservatisme in een sfeertje dat wij ooit aanduidden als ‘Libelle-mentaliteit’, haaks staat op de thematiek in Louise. Als pleidooi voor individuele vrijheid en ‘vrije liefde’ is Louise juist één brok verzet tegen de toenmalige burgerlijkheid – en dus tegen ieder ‘huiskamersentiment’!

Bijzonder vind ik dat u ‘Parijse sfeertekening’ ontdekt in Zazà, een opera die zich afspeelt in Saint-Étienne, in die tijd een grauwe provincieplaats die alles miste wat Parijs tot Parijs maakte. Ik kan in ieder geval niets ontdekken wat mij aan Parijs doet denken, en als in het derde bedrijf de handeling zich wel even naar de hoofdstad verplaatst, zien wij daarvan alleen een huiskamer die zich even goed in Bordeaux of Lyon had kunnen bevinden. Mij ontgaat hier wat u bedoelt.
Met betrekking tot Louise is ‘Parijse sfeertekening’ echter een understatement. De term ‘sfeertekening’ suggereert ‘decor’, ‘achtergrond’, maar als grote, mensenverslindende verleider is Parijs in deze opera juist de feitelijke hoofdpersoon. Eerder dan van een overeenkomst is hier dus sprake van een tegenstelling.

Waarom u Fedora er weer bij betrekt, is mij eveneens een raadsel. Omdat het tweede bedrijf speelt in een Parijse salon die zich even goed in Rome of Brussel had kunnen bevinden? Of omdat Fedora evenals Zazà gerekend wordt tot het verisme, waarbij we ons kunnen afvragen op welk punt Fedora echt ‘veristisch’ is (nadat we eerst hebben bepaald wat ‘verisme’ precies inhoudt). Relevant is hooguit dat Zazà en Louise beide gaan over ‘gewone mensen’, maar verder zie ik in geen wezenlijke overeenkomst, evenmin tussen Zazà en Fedora, en al helemaal niet tussen Louise en Fedora.
Met betrekking tot die laatste opera begrijp ik trouwens ook de term ‘bloederig’ niet. Ik heb Fedora diverse malen gezien, maar afgezien van het feit dat in het eerste bedrijf de gewonde Vladimir – vrijwel onzichtbaar voor het publiek – vanuit een koets naar zijn kamer wordt gedragen, vloeit in dit werk geen druppel bloed.

Paul Korenhof