DVD-recensie
Verdi-zang op legendarisch niveau
© Aart van der Wal, december 2012
 |
Verdi: Rigoletto
Pjotr Beczala (Il Duca di Mantova), Leo Nucci (Rigoletto), Elena Mosuc (Gilda), Lászlo Polgár (Sparafucile), Katharina Peetz (Maddalena), Kismara Pessati (Giovanna), Rolf Haunstein (Monterone), Valeriy Murga (Marullo), Boguslaw Bidzinski (Borsa), Morgan Moody (Ceprano), Angela Kerrison (La Contessa di Ceprano), Manuel Betancourt (Usciere), Martina Welschenbach (Paggio), Opernhaus Zürich
Dirigent: Nello Santi
Regie: Gilbert Deflo
Arthaus Musik 108 057 (Blu-ray)
Opname: Zürich, 2006
Extra: Arthaus Musik catalogus met fragmenten (130 minuten)
Deze (slechts) zes jaar oude opname wordt door Arthaus Musik tegen een schappelijke prijs op de markt gebracht met zowel op de disc zelf als in een begeleidend boekwerkje een overzicht van de op dat label verkrijgbare opera's, balletten en documentaires. Veel interessanter is echter de opera zelf, een registratie die kenmerkend is voor het uitzonderlijke niveau dat de Opera van Zürich nu al decennia lang weet te handhaven. De grote man achter dit succes was Alexander Pereira, die erin slaagde jaar in jaar uit een vol seizoen te programmeren met steeds weer een tiental premières en een opvallend groot aantal internationale sterren. Natuurlijk was het geluk daarbij aan zijn zijde, want het nationale belastingklimaat maakte het voor solisten in het hoogste honorariumniveau bijzonder zich in Zwitserland te vestigen. De grote vraag is alleen hoe de Zürcher Opera zich op den duur zal ontwikkelen nu Pereira het artistiek leiderschap van de Salzburger Festspiele op zich heeft genomen.
Deze Rigoletto draagt in ieder geval nog alle kenmerken van een gouden tijdperk: een sterrenbezetting die daarbij sterk ensemblespel oplevert, gedirigeerd door een autoriteit van de oude stempel en in een regie die traditie en vernieuwing op voor iedereen acceptabele manier weet te combineren. De regie van Gilbert Deflo begint helemaal in renaissancestijl, al ziet de goede verstaander aan de theatrale belichting dat hij dit niet al te letterlijk moet nemen, en inderdaad: de opkomst van Monterone, gekleed als een 19de-eeuwse heer en in een duidelijk realistischer belichting wijst erop dat de werkelijke handeling zich in Verdi's eigen tijd afspeelt. Zoals altijd weet Deflo zijn opzet mooi homogeen en sfeerrijk uit te werken, al ben ik niet helemaal gelukkig met de manier waarop hij het lange tweede tafereel visueel in stukken knipt, gelukkig zonder dat het tempo door meer onderbroken wordt dan door het enthousiaste applaus op ieder moment waarop dat maar mogelijk is.
Het enthousiasme van het publiek is overigens begrijpelijk. Dirigent Nello Santi mag dan vaak als een routinier worden afgeschilderd, hij is wel een routinier die zijn vak verstaat en die de stijl van het 19de-eeuwse Italiaanse repertoire tot in de puntjes beheerst. Ik ken heel wat 'betere' dirigenten die daaraan een voorbeeld kunnen nemen (maar dat helaas nooit zullen doen…). Als een Rigoletto met zegge en schrijve één Italiaan in de bezetting toch stilistisch redelijk 'Italiaans' klinkt, is dat zonder twijfel vooral aan hem te danken.
Het solistenteam wordt aangevuurd door de sopraan die in Zürich reeds heel wat jaren de eerste keuze is voor ongeveer iedere coloratuurrol en door twee van de grote vocale wonderen onder de huidige operazangers. Had iemand mij dertig jaar geleden voorspeld dat Leo Nucci, toen een mooie maar niet echt interessante lyrische bariton, ooit zou uitgroeien tot de beste Verdi-bariton van zijn tijd, dan had ik hem niet geloofd. Was daaraan toegevoegd dat Nucci daarbij zelfs tot grote hoogte zou stijgen nadat hij de pensioengerechtigde leeftijd gepasseerd was, dan was ik in lachen uitgebarsten, maar de feiten liegen er niet om. Sinds het terugtreden van de stilistisch uitmuntende Milnes en Bruson was de in 1942 geboren Nucci de zanger die de fakkel brandende hield en hier zet hij op zijn 66ste een Rigoletto neer die in vocale overtuigingskracht die van Leonard Warren benadert. De climax die hij in het tweede bedrijf opbouwt, beginnend met een nog enigszins ingehouden 'Cortigiani', maar daarna uitgroeiend naar een 'Sì, vendetta!' waar de vonken van af vliegen, is werkelijk grote klasse.
In één adem moet dan de Gilda van Elena Mosuc genoemd worden. Met de jaren werd deze Roemeense warmer van klank en evenals Nucci lijkt zij dramatisch gegroeid te zijn. Hun samenzang in 'Piangi, fanciulla' bereikt een niveau waarvoor ik meestal moet teruggrijpen naar de tijd van de 78t-platen en ook in 'Sì, vendetta!' blijkt zij volledig evenwaardig aan Nucci. De uitbarsting van het publiek bij het vallen van het doek spreekt boekdelen. En met de zuivere lyrische, Pjotr Beczala als een Duca die niet alleen vocaal de vertolking van Alfredo Kraus benadert, maar die zich ook op het punt van tekstweergave en frasering met zijn legendarische voorganger kan meten, bereikt de bezetting van de hoofdrollen een voor deze tijd zeldzaam hoog niveau.
Het vermelden waard is verder de Sparafucile van de twee jaar geleden overleden Hongaarse bas Lászlo Polgár, een andere internationaal gewaardeerde solist die in Zürich kind aan huis was. De Maddalena van het jonge ensemblelid Katharina Peetz haalt dat niveau niet helemaal, maar op haar bijdrage aan het kwartet is weinig aan te merken en zij is verder in ieder geval heel geloofwaardig in haar spel. Koor en orkest weren zich uitstekend, al blijft het jammer dat het grote repertoire in Zürich het moeilijk maakt om evenveel regierepetities met het koor te organiseren als wij in Amsterdam gewend zijn. Verder is de blu-ray-uitgave uitmuntend van beeld- en geluidsweergave, maar gezien de uitgave als 'catalogusdisc' moeten we het dit keer stellen zonder begeleidend boekje (afgezien van de reeds vermelde catalogus). Alle gegevens omtrent de rolverdeling en de andere medewerkenden zijn op de achterzijde te vinden, terwijl aan de binnenzijde een korte toelichting en een track-indeling werd afgedrukt (en dat laatste is een luxe die bijvoorbeeld bij een label als Opus Arte nog al te vaak ontbreekt.