Hélène Grimaud - Living with wolves

Documentaire van Reiner E. Moritz m.m.v. het Oslo Philharmonic Orchestra o.l.v. Thomas Dausgaard.

EMI 2165759 (dvd - opname 2001).

 

 

 

 

 

 

---

Er zijn maar weinig zaken waar ik echt spijt van heb en meestal betreft dat iets wat ik niet gedaan heb. Zo kreeg ik in 1985 een uitnodiging om in de Leidse Stadsgehoorzaal, voor mij min of meer 'om de hoek', de eerste opnamenessies bij te wonen van een 15-jarige Franse pianovirtuoze. Dat ik daarop niet ben ingegaan, neem ik mezelf nog steeds bijzonder kwalijk en iedere keer als de blauwgrijze ogen van Hélène Grimaud me vanaf een cd-doosje aankijken, heb ik iets van 'jou heb ik dus nooit ontmoet - jammer!'

Inmiddels zijn we bijna een kwart eeuw verder en behoort Grimaud tot de grote en in zekere zin ook tot de eigenzinnigste pianisten van deze tijd. Brahms, Schumann en Rachmaninov vormen nog altijd de hoekstenen van haar repertoire, maar daarnaast heeft zij een heel eigen blik op Beethoven ontwikkeld en vorig jaar verraste zij met een cd waarop zij zonder enige gêne Bach op een Steinway speelde in combinatie met Bach-bewerkingen van Busoni, Liszt en Rachmaninov. Daarnaast maakte zij naam als actief strijdster voor de wolven en werd zij de drijvende kracht achter het door haar gestichte Wolf Conservation Centre in South Salem (NY), waarbij zij vriend en vijand verbaasde door zich de taal van haar tweede vaderland eigen te maken op een manier zoals ik die van geen andere Fransman of Française gehoord heb. (Inmiddels schijnt zij overigens de VS weer voor Europa verruild te hebben en volgens de laatste berichten heeft zij met haar Steinway domicilie gevonden in Berlijn.)

Minder bekend is de literaire aanleg van Hélène Grimaud. Als kind van twee linguïsten is de belangstelling voor taal en litteratuur haar natuurlijk niet vreemd, maar weinigen weten dat zij reeds als tiener thuis was is bijvoorbeeld de Russische letterkunde, in het bijzonder in de werken van Tolstoj en - misschien wel de weerbarstigste onder de groten - Dostojevski. Dat zij zelf ooit de pen teer hand zou nemen, kwam voor mij al evenmin als een verrassing, maar daarbij ging zij verder dan alleen maar het schrijven van toelichtingen bij haar eigen cd's.

Haar 'terugkeer' naar Europa werd min of meer gemarkeerd door haar tweede boek, Leçons particulières (in het Nederlands verschenen als Ongewone lessen). Daarin beschrijft zij een spontaan ondernomen reis door Italië, Zwitserland en Duitsland aan de hand van vijf (waarschijnlijk grotendeels) fictieve gesprekken met een 'Leraar', 'Beatrice', een 'Onbekende', een 'Verzamelaar' en 'Hans Engelbrecht'. Al deze figuren, in het bijzonder de laatste, lijken in mindere of meerdere mate meer afsplitsingen van haarzelf in een poging om na twintig jaar jachten en carrière maken enigszins tot rust te komen. Dat dit laatste haar niet makkelijk zal vallen, is duidelijk. Grimaus is niet alleen hoogbegaafd en uitermate scherpzinnig, maar het is ook duidelijk dat zij beschikt over een overdosis aan energie.

Terwijl ik dit boekje las, verscheen bij EMI de dvd Living with wolves met een documentaire uit 2001). Enerzijds komen vrijwel al deze facetten van Grimaud daaruit op de een of andere manier naar voren, anderzijds is zo'n film natuurlijk niet meer dan een momentopname, zeker bij een artieste met zo'n rusteloos en energiek karakter. Juist daarom is het zo jammer dat deze uitgave muzikaal niet meer biedt dan enkele brokstukken van het pianospel. Iets meer 'muziek', al was het maar als geluidsband, zou heel welkom zijn geweest. Nog geen uur Hélène Grimaud is veel te weinig. Als mens en als pianiste is zij veel meer aandacht waard.