DVD-recensie

 

© Paul Korenhof, februari 2024

 

Gluck: Orfeo ed Euridice

Janet Baker (Orfeo), Elisabeth Speiser (Euridice), Elizabeth Gale (Amor)
The Glyndebourne Chorus
London Philharmonic Orchestra
Dirigent: Raymond Leppard
Regie: Peter Hall
Toneelbeeld: John Bury
Opus Arte OA1372D
Glyndebourne, 1982

 

Bij mijn eerste bezoek aan Glyndebourne, in de zomer van 1982, viel ik met mijn neus in de boter. Ik ging erheen op uitnodiging van Bernard Haitink, die daar in alle rust geïnterviewd wilde worden, en de avond daarvoor zag ik Orfeo ed Euridice met het voorlaatste optreden van Janet Baker in de reeks waarmee zij afscheid nam van het operatoneel. En hoewel ik niet helemaal enthousiast was over de productie van Peter Hall, werd het een letterlijk onvergetelijke avond waarover ik toen onder meer schreef:

Menigeen in Glyndebourne zal teruggedacht hebben aan Kathleen Ferrier, die in 1947 op hetzelfde toneel voor het eerst haar legendarische Orfeo zong, maar Janet Baker hoefde de vergelijking met een geïdealiseerd verleden niet te vrezen. Lichter van timbre maar met een intense aanwezigheid ontplooide zij in de eerste akte een adembenemende virtuositeit en perfectie, en als toeschouwer kon je je alleen maar afvragen wat de redenen voor dit afscheid zouden zijn. Daarna namen verstilling en eenvoud de overhand om slechts doorbroken te worden door de dramatiek van het duet met Euridice.

Wat toen volgde zal ik mijn hele leven niet meer vergeten. Voor het moment van Euridice's dood had Peter Hall de beide protagonisten helemaal vooraan op het toneel in een omarming geplaatst. Toen het lichaam van Euridice verslapte, zakte Orfeo langzaam in elkaar, in halve kleermakerszit en met het lijk nog steeds tegen zich aangedrukt. In die houding zong Janet Baker zonder enig vertoon van emoties haar 'Che farò', als een wezenloos gemompel van iemand die zijn eigen smart nog niet bevatten kan, en er was niemand in de zaal die niet gedurende een kort moment zelf met die dode Euridice in zijn armen zat.

Er volgde ook geen applaus, wel een uitgebreide slotscène waarin Janet Baker de polonaise leidde, en nog nooit heb ik me zo sterk gerealiseerd dat Gluck tot het schrijven van een happy end verplicht moet zijn geweest. Bij deze keuze van Hall en Leppard kon men de nodige vraagtekens plaatsen, maar aan de andere kant: zou deze intensiteit van Orfeo's lamento niet ieder slot tot een anticlimax hebben gemaakt?

Ideaal was de voorstelling dus niet. Met vooral in het tweede bedrijf en de finale veel te drukke toneelbeelden deed het geheel eerder denken aan Engels studententoneel uit die tijd dan aan het niveau dat ik van Glyndebourne verwachtte. Daarbij had ik grote moeite met de door Hall en Leppard gekozen versie met veel en druk bewegingstheater (ballet kan ik het niet noemen) in het tweede bedrijf en een uitgebreide finale vol oubollige dansjes. Het enige voordeel van deze (Italiaans gezongen) mengversie was dat we Baker konden horen in een bijzonder virtuoze vertolking van de slotscène uit de Franse versie van het eerste bedrijf, helder, verstaanbaar en met perfect gerealiseerde roulades.

De onlangs verschenen dvd beantwoordt helemaal aan mijn herinneringen, zowel waar het de aspecten betreft waarover ik minder enthousiast was, als waar het de vertolking van Janet Baker betreft. Alleen al haar belangrijke soloscènes, die aan het slot van het eerste bedrijf, 'Deh, placatevi' en 'Che puro ciel' in het tweede bedrijf, en de nog altijd aangrijpende intensiteit van haar 'Che farò' maken dit tot een bijzonder waardevolle uitgave. Wel valt de bleke Euridice van Elisabeth Speiser daarbij in het niet, terwijl Elisabeth Gale als Amor niet echt jongensachtig en sprankelend overkomt.

Iets meer sprankeling in het spel van het door Leppard geleide London Philharmonic Orchestra had trouwens ook geen kwaad gekund, maar wellicht speelt hierbij mee dat het een opname is van ruim veertig jaar geleden. Gekoppeld aan een wat korrelig beeld (klein formaat) en enigszins vervagende kleuren is hier een audiokanaal van 384kbps, maar ondanks beperkingen op het punt van diepte en dynamiek klinkt dat zonder meer uitstekend. Maar afgezien daarvan: de vertolking van Baker doet mij verder alles vergeten!


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links