CD-recensie
© Siebe Riedstra, september 2014
Jos Zwaanenburg - gristChatzigiannis: Broken mirrors Whitty: Does the body rule the mind or does the mind rule the body - Has the world changed or have I changed Cornford: Flute Feed Dibley: Organ Grinder Jos Zwaanenburg (fluit) Métier msv 28542 • 76' • Opname: juni 2010, Oxford Brookes University |  |
Even voor de statistiek: deze opnamen zijn gemaakt in 2010, maar de cd is recent verschenen. De Nederlandse fluitist Jos Zwaanenburg presenteert deze stukken onder de titel grist. Dat betekent koren (niet het meervoud van koor, maar graan), en is misschien wel ingegeven door de naam van het derde werk op deze uitgave, flute feed - fluitvoer. De naam van de componist is Stephen Cornford - toeval of niet. Het is overigens karakteristiek voor de muziek die we hier te horen krijgen. Bijna een half uur lang horen we ononderbroken de fluittoon e, die hardnekkig probeert om een f te worden. Daaromheen cirkelen allerlei elektronisch gemanipuleerde geluidjes, want dat is waar deze cd over gaat. Zwaanenburg is een autoriteit op het gebied van het elektronisch manipuleren van de fluit. Hij heeft daarvoor zelfs een speciaal instrument laten bouwen, met open kleppen, zodat je micro-intervallen en glissandi kunt produceren. Hij verdeelt zijn activiteiten tussen het Amsterdamse Conservatorium en Engeland, waar hij goede contacten heeft opgebouwd met Britse componisten die zich bezighouden met zijn vakgebied. Op bovenstaand filmpje op Youtube kunt hem aan het werk zien.
Een van de titels op deze schijf is Has the world changed or have I changed. Dat was de gedachte die bij me opkwam toen ik deze klanken beluisterde. Zo'n halve eeuw geleden kwamen er op het label Nonesuch een aantal elpees uit met elektronische muziek, die we toen machtig interessant vonden, mede door toedoen van Gesang der Jünglinge van Karlheinz Stockhausen. Sindsdien heb ik met enige regelmaat de scheppingen van de Nederlanders Jan Boerman, Ton Bruynèl, Roderik de Man, Dick Raaijmakers en René Uijlenhoet gevolgd. De musique concrète van Pierre Schaeffer speelde ook nog een tijdje een voorname rol, vooral door de door Philips schitterend uitgegeven elpees in zilveren hoezen. Maar ik was totaal niet geprepareerd op wat we op deze cd te horen krijgen. Mind-boggling.
Dit zijn klanken die de één met een angstaanjagende nachtmerrie associeert, kortweg takkeherrie. De ander zal zich gefascineerd onderdompelen in een oceaan aan geluiden. Die geluiden worden op de een of andere manier allemaal veroorzaakt door fluitist Jos Zwaanenburg, al dan niet geholpen door de betrokken componisten met bandmateriaal of manipulatie. Zwaanenburg (1958) componeert zelf ook: hij sleepte al in 1984 een eervolle vermelding in de wacht bij het Gaudeamusconcours. Alle werken op deze uitgave zijn opgenomen in samenwerking met de betrokken componisten: Efthymios Chatziagannis, Paul Whitty, Stephen Cornford en Paul Dibley. De opname is uiteraard spectaculair, maar past u op met het volume - de buren zouden kunnen denken dat u de bezig bent de kat te verzuipen...