CD-recensie
© Siebe Riedstra, januari 2023
Villa-Lobos: Complete strijkkwartetten Danubius Quartet |
|
Heitor Villa-Lobos (1887-1959), geboren en gestorven in Rio de Janeiro, is de nationale muzikale trots van Brazilië. Villa-Lobos was een componerende wervelwind, die een kolossaal oeuvre naliet dat nog lang niet ontgonnen is. Twaalf aymfonieën, vijf opera's, vijftien balletten, vijf pianoconcerten, concerten voor cello, gitaar, harp en mondharmonica, en maar liefst zeventien strijkkwartetten heeft hij op zijn naam staan, en dat is dan alleen het topje van de ijsberg. Maar buiten zijn vaderland is alleen de Aria uit de Bachianas Brasileiras nr. 5, voor sopraan en een ensemble van acht cello's, tot het ijzeren repertoire doorgedrongen. Villa-Lobos bespeelde ook nog eens vrijwel alle gangbare instrumenten, en was hij een verdienstelijk dirigent. Daarnaast heeft hij het muziekonderwijs in Brazilië flink op de schop genomen. Het label Naxos heeft in het kader van de serie The Music of Brazil opnamen uitgebracht van de complete symfonieën, de negen Bachianas Brasileiras (Bach op zijn Braziliaans) en de twaalf Chôros (werken waarin de volksmuziek de hoofdrol speelt).
Op het label Marco Polo, ooit een sublabel voor onontgonnen repertoire voor Naxos, realiseerde het Danubius Quartet een integrale vertolking van de strijkkwartetten van Villa-Lobos, destijds uitgebracht op zes afzonderlijke cd's, en nu heruitgegeven in kartonnen hoesjes met de opnamegegevens in een handzaam plat kartonnen doosje. De uitstekende kwaliteit van het gebodene rechtvaardigt een vermelding van de betrokken dames: Judit Tóth, Adél Miklós, Cecilia Bodolai en Ilona Ribli. Het kwartet werd in 1983 opgericht onder de artistieke leiding van Vilmos Tátrai (1912-1999), de oprichter van het legendarische Tátrai Quartet.
Villa-Lobos wordt in de toelichting geciteerd met de volgende uitspraak: "I love to write quartets. One could say that it is a mania."
Geen overdreven stelling wanneer men in aanmerking neemt dat hij maar liefst zeventien kwartetten aan het repertoire toevoegde. Ze ontstonden in plukjes: eerst de nummers 1 tot 4, tussen 1915 en 1917; vervolgens de nummers 5 (1931) en 6 (1938), en tenslotte de laatste tien, 7 tot 17, geschreven tussen 1942 en 1957. Bij zijn overlijden in 1959 was Villa-Lobos alweer begonnen aan een nieuw kwartet.
De ironie van de muziekindustrie wil dat de kwartetten van een Braziliaan werden ingespeeld aan de oevers van de Donau, door een Hongaars kwartet. Geen voor de hand liggende combinatie, maar wel eentje die in de praktijk uitstekend heeft uitgewerkt. Het klinkende bewijs daarvoor wordt geleverd door een andere integrale opname, met het Cuarteto Latinamericano, opgenomen in 2010. Gezien de naam eminent geschikt voor de uitdaging, en beslist geen sloddervossen. Echter, als het op intonatie, ritmische precisie en synchronisatie aankomt toch echt de minderen van de Hongaarse dames. Al dertig jaar een prestatie om trots op te zijn.