CD-recensie
© Siebe Riedstra, juni 2024
Rita Strohl Une compositrice de la démesure Volume 2 Musique de chambre Strohl: Grande Fantaisie-Quintette Septet voor twee violen, twee altviolen, cello, contrabas en piano Trio voor klarinet, cello en piano Arlequin et Colombine' Pianokwartet Pianotrio nr. 2 Solitude, voor cello en piano Pianotrio nr. 1 Strijkkwartet Musique sur l'eau voor piano solo Raphaëlle Moreau, Shuichi Okada, Alexandre Pascal (viool), Léa Hennina, Claudine Legras (altviool), Héloïse Luzzati, Edgar Moreau, Aurélien Pascal (cello), Lorraine Campet (contrabas), Nicolas Baldeyrou (klarinet), Célia Oneto Bensaid, Tanguy de Williencourt (piano), Quatuor Dutilleux |
 |
De Franse componiste Rita Strohl was tot voor kort een blinde vlek in de muziekgeschiedenis. Ze wordt pas sinds 2013 genoemd in The New Grove Dictionary of Music, en discografisch was ze een vrijwel onbeschreven blad. Dankzij de inspanningen van de Fondation Bru Zane, een organisatie die zich bezighoudt met het propageren van onbekende Franse toondichters uit de negentiende eeuw, maken we hier kennis met het grootste deel van haar kamermuzikale oeuvre, in een schitterend verzorgde uitgave op drie cd's.
Rita Strohl was de dochter van de schilderes Élodie La Vilette (1848-1917) en werd geboren als Aimée Marie Marguerite Mercédès Larousse La Villette in 1865, drie jaar na Debussy, en overleed in 1941 (Debussy stierf in 1918). Rita was een muzikaal talent dat al op haar dertiende toegelaten werd tot het Parijse Conservatoire, waar ze opgeleid werd tot pianiste (het enige instrument dat geschikt werd bevonden voor jonge dames); compositie en zang studeerde ze privé. In 1888 trouwde ze met Émile Strohl, en publiceerde haar werk voortaan onder de naam Rita Strohl. Ze wist zich een naam te verwerven in het Parijse muziekleven, en werd geprezen door vakgenoten als Saint-Saëns en d'Indy. In 1900 overleed haar echtgenoot, en drie jaar later huwde ze de glazenier Richard Burgstahl. Het echtpaar trok zich terug buiten Parijs, waar het in het dorpje Bièvres in een schuur een theater bouwde (La Grange) dat een alternatief tegenover Bayreuth moest stellen. Kunstenaars als Odillon Redon steunden de poging financieel, maar door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog kwam er een eind aan de onderneming. In 1930 scheidde het paar en trok Rita Strohl zich terug in de Provence met dochter en kleinzoon. Ze stopte met componeren en hield zich nog slechts bezig met het redigeren van haar oeuvre. Toen ze in 1941 overleed was ze zo goed als vergeten.
Op initiatief van Palazetto Bru Zane verschijnt nu een portret in drie delen van deze componiste. Eerder verscheen een dubbel-cd met liederen, en een uitgave met orkestwerken staat in de planning. Kamermuziek speelde een hoofdrol in het eerste decennium van Strohls carrière, ruwweg tussen 1888 en 1898. Haar grote voorbeelden waren Beethoven (goed te horen in het Eerste pianotrio uit 1884), Mendelssohn (Fantaisie-Quintette, 1886) en Schubert (het Andante uit het Strijkkwartet, 1885). Pas rond de eeuwwisseling werd Strohl zich naar eigen zeggen bewust van de jongste ontwikkelingen in haar muzikale omgeving. Debussy werd een belangrijke bron van inspiratie, die heel duidelijk vorm krijgt in het grote pianowerk (24 minuten) Musique sur l'eau uit 1903, getuige het gretige gebruik van hele toons toonladders en parallelle gestapelde akkoorden. De derde cd geef een goed inzicht in haar stilistische ontwikkeling, met achtereenvolgens het Eerste Pianotrio, het Strijkkwartet en Musique sur l'eau.
Une compositrice de la démesure, een componiste van de onmatigheid, is de koptitel van deze uitgave. Een kwalificatie die verwijst naar de groots opgezette projecten waaraan Strohl zich in het tweede deel van haar carrière bezig hield, maar beslist niet van toepassing is op haar kamermuziek. Daarin toont ze zich een vakvrouw die het métier tot in de vingertoppen beheerst, gekoppeld aan een opvallende melodische fantasie die vasthoudt aan grote voorbeelden uit de eerste helft van de negentiende eeuw. Van onmatigheid is geen enkele sprake.
Het klinkende resultaat is muziek die van de uitvoerenden alle hulp nodig heeft die ze maar kan krijgen om overtuigend over het voetlicht te komen. Dat is precies wat hier gebeurt, met een bezetting die bestaat uit de crème de la crème van het Franse muziekbedrijf. Het spreekt vanzelf dat we hier bijna uitsluitend te maken hebben met discografische premières. Gecombineerd met een schitterend verzorgde uitgave (F/E/D) in een hardkaften boekje van 70 pagina's, uitgebreide biografische gegevens over Strohl en een ideale opnamekwaliteit is dit weer zo'n uitgave waarmee Bru Zane zich onmisbaar toont. Een prachtige en meer dan welverdiende hommage aan Rita Strohl.