CD-recensie

 

© Siebe Riedstra, december 2022

Dutch String Quartets

(H.) Andriessen: Quartetto in stile antico – Il Pensiero – L'Indifférent

Strategier: Strijkkwartet nr. 3

Mul: Strijkkwartet

(L.) Andriessen: … miserere…

Matangi Quartet
Et'cetera KTC 1734 • 59' •
Opname: 28-30 maart 2022, Muziekhaven, Zaandam

 

Op initiatief van de Haarlemse Andriessen/DeKlerk Stichting verzorgde het Matangi Quartet in januari 2020 een concert met werken van componisten rond de geboren Haarlemmer Hendrik Andriessen: Herman Strategier, Jan Mul en Andriessens jongste zoon Louis. Samen met de Herman Strategier Stichting werd besloten om de gespeelde werken op cd uit te brengen.

Hendrik Andriessen (1892-1981) mogen we tot de tien grootste Nederlands componisten rekenen, met een oeuvre dat qua diversiteit eenzaam aan de top staat. Symfonieën, opera's, kamermuziek (vaak voor kinderen en kleinkinderen), liederen en vocale werken voor wereldlijk en vooral kerkelijk gebruik en een substantiële hoeveelheid orgelmuziek componeerde hij, naast een druk leven als conservatoriumdirecteur in Utrecht en Den Haag. Andriessen is de auteur van drie strijkkwartetten die geen van drieën die naam dragen: 1. Quartetto in stile antico (1957), 2. Il Pensiero (1961) en 3. L'Indifférent (1969). Daarvan is het derde net als het eerste in oude stijl geschreven, die niettemin karakteristiek voor Andriessen is. In het tweede kwartet houdt Andriessen zich net als in de Symfonische Etude en de Vierde Symfonie bezig met de twaalftoonstechniek, en blijkt daarin uitstekend – en op zijn geheel eigen wijze – uit de voeten te kunnen.

Herman Strategier (1912-1988) heeft zich voornamelijk toegelegd op het schrijven van speelse gebruiksmuziek onder het motto: Musique pour faire plaisir. Niet voor niets in het Frans, gezien zijn liefde voor de Franse muziek, in het bijzonder die van Fauré en Roussel. Een cd met historische opnamen op het label Et'cetera ( KTC 1563) heb ik hier besproken. Het derde strijkkwartet dat door Matangi gespeeld wordt is in feite zijn eerste en enige, de beide andere zijn niet voltooid.

Jan Mul (1911-1971) schreef op zijn negentiende een strijkkwartet dat pas onlangs in zijn nagelaten papieren werd ontdekt. Mul heeft daarna geen kwartetten meer geschreven, en gezien de kwaliteit van dit vroege werk is dat alleen maar te betreuren. Mul had een aanstekelijk gevoel voor humor maar in dit vroege werk laat hij vooral horen uitstekend op de hoogte te zijn van de jongste ontwikkelingen in de lichte muziek.

De muzikale taal van Louis Andriessen (1939-2021) lijkt zo op het oog onverenigbaar met het strijkkwartet, maar schijn bedriegt. Maar liefst vier keer waagde hij zich aan het medium. Al in 1957 schreef hij een Kwartet in twee delen, pas in 1990 gevolgd door Facing Death voor elektrisch versterkt kwartet. In 2002 verscheen Garden of Eros, in 2006 gevolgd door het hier opgenomen …miserere… Dat laatste werk is – zoals meestal bij Louis Andriessen – gebaseerd op een literaire vondst, het boek Melodieën van Helmut Krauser, over de dertiende-eeuwse alchemist Castiglio. Hypnotische melodieën worden daarin gevolgd tot het Miserere van de zeventiende-eeuwse componist Gregorio Allegri. Overigens herkennen we in dit werk geen noot van Allegri. Het is het best te karakteriseren als een reeks variaties zonder thema.

Het Matangi Quartet speelt als voor dit repertoire geboren en maakt hier opnieuw zijn reputatie waar van een ensemble dat zijn nek uitsteekt voor kwaliteitsuitvoeringen van onderbelichte werken die vervolgens alleszins de moeite waard blijken te zijn. De broodnodige en zeer informatieve toelichting stamt van Lourens Stuifbergen, samen met Nico Schrama de bezielende motor achter dit project, dat financieel ondersteund werd door het Prins Bernhard Cultuurfonds. Tom Peeters van Cobra Records was verantwoordelijk voor een opname die klinkt als een klok.

De volledige werken voor strijkkwartet van Louis Andriessen werden al eerder opgenomen door het Schönberg Quartet voor het label Attacca van Sieuwert Verster. Maar bij mijn weten is dit de discografische première van de kwartetten van Hendrik Andriessen, Herman Strategier en Jan Mul. Nico Schrama zorgde voor een inleidend woord bij deze uitgave onder het kopje: ‘Waarom deze cd?' Waarom? Het werd de hoogste tijd!!


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links