CD-recensie

 

© Siebe Riedstra, maart 2017

 

Musique pour faire plaisir - Orchestral works of Herman Strategier

Strategier: Rapsodia elegiaca - Musique pour faire plaisir - Accordeonconcert - Sextet - Partita in modi antichi - Praeludium en Fuga

Radio Filharmonisch Orkest o.l.v. Bernard Haitink (Rapsodia), Jean Fournet (Praeludium)

Radio Kamerorkest o.l.v. Roelof Krol (Musique), Paul Hupperts (Accordeonconcert), Henk Spruit (Partita)

John Holvast (accordeon), Hexagon Ensemble (Sextet)

Et'cetera KTC 1563 • 79' •

Opname: historische studio-opnamen

 

Naar mijn mening is het schrijven van muziek teveel een boekhoudkundige aangelegenheid geworden. Al dat gegoochel met reeksen, met cijfers, zonder dat daar vaak een muzikaal concept aan ten grondslag ligt, ik betwijfel of dat de goede weg is.
Herman Strategier

In 1997 bracht CNM, het Centrum Nederlandse Muziek Hilversum, een boek uit met de titel 'Het Honderd Componisten Boek'. Wie het boek doorbladert zal zich verbazen over de keuzes die gemaakt werden, in positieve zowel als negatieve zin. Hans Henkemans (Bericht aan de levenden, jaren achtereen op 4 mei op de vaderlandse buis) en Jan Mul (muziek voor de film Fanfare) ontbreken. Eveneens als Herman Strategier en Albert de Klerk, die met Jan Mul een trio vormden, dat in navolging van Alphons Diepenbrock en Hendrik Andriessen een frisse wind door de rooms-katholieke kerkmuziek nastreefde. Gerard Boedijn en David Petersen zijn van de partij, al weten weinigen nu nog over wie het gaat. Zo'n boek leest twintig jaar na dato als een oude almanak - vertedering en verwondering gaan hand in hand.

Herman Strategier (1912-1988) componeerde in de na-oorlogse jaren niet anders dan in het interbellum. Niemand stoorde zich daaraan, en talloze eervolle opdrachten waren het gevolg. Op deze uitgave is het klinkende resultaat bijeengebracht. De publieke omroep speelt daarbij een cruciale rol, niet in de laatste plaats door de veelheid aan ensembles waarover men de beschikking had. Hier spelen het Radio Filharmonisch Orkest en het Radio Kamerorkest de hoofdrol. In het begin van de jaren vijftig werd Bernard Haitink de bloedjonge chef-dirigent van het Radio Philharmonisch Orkest (toen nog met Ph). Wilhelmina, de bejaarde majesteit, zou wellicht komen te overlijden en dus moest een passend muziekstuk bij de hand gehouden worden. Strategier kreeg de opdracht, Haitink en zijn manschappen namen de Rapsodia Elegiaca op, en vervolgens duurde het nog zes jaar voor de ex-koningin in 1962 overleed.

'Musique pour faire plaisir' is het motto van Strategier, niet voor niets in het Frans. Zijn liefde voor de Franse muziek, in het bijzonder die van Fauré en Roussel, komt tot leven in een stuk voor strijkorkest met die titel. Hij droeg het op aan Henk Spruit, de dirigent van het Hollands Strijkorkest. Het wordt hier gespeeld door het Radio Kamerorkest en zijn toenmalige chef Roelof Krol. Met het Accordeonconcert uit 1969 betreden we een geheel nieuw gebied. Onlangs besprak Aart van der Wal hier een recente uitgave op het label Sony van klavierconcerten van Haydn, gespeeld op de accordeon. Toen Strategier het verzoek bereikte om een concert voor de accordeon te schrijvem had hij zijn twijfels, maar hij ging ervoor en schreef een meesterlijk stuk muziek. Eigenlijk een beetje triest dat zijn pogingen een halve eeuw later vergeten zijn en dat jonge accordeonisten het wiel opnieuw gaan uitvinden met Haydn. Dat schiet niet op.

Vanuit zijn kerkmuzikale achtergrond - hij was organist van de Utrechtse kathedraal - heeft Strategier een voorliefde voor het gregoriaans en de modale kerktoonsoorten overgeheveld naar zijn 'wereldlijke' compositie Partita in modi antichi. Daarin bedient hij zich in de vijf achtereenvolgende deeltjes van de mixolidische, frygische, dorische, ionische en in het laatste deeltje opnieuw van de mixolidische modus. Voor wie het interesseert: de modi laten zich heel gemakkelijk identificeren door op de piano alleen witte toetsen te gebruiken. Ionisch loopt van c naar c, dorisch van d naar d, frygisch van e naar e, en mixolydisch van g naar g.

Het laatste orkestwerk op de cd is eveneens ontsproten aan Strategiers achtergrond als organist, in een groots opgezet Praeludium en Fuga leeft hij zich in de slotmaten uit in een kunstige combinatie van het koraalthema uit het Praeludium met het fugathema.

De opnamen stammen uit de jaren vijftig en zestig, en geven een goed beeld van de toenmalige orkestpraktijk in Hilversum. Concerten werden er nauwelijks gegeven, en om vijf orkesten aan het werk te houden ontfermde iedere omroep zich over een orkest, dat dikwijls gehuisvest was in een omroepgebouw. Zo 'woonde' het Radio Filharmonisch Orkest in de VARA-studio aan de Heuvellaan, het huidige onderkomen van de Stichting Omroep Muziek - het voormalige MCO. Jarenlang zwaaide Jean Fournet daar de baton, en in Strategiers Praeludium en Fuga hoort men onmiddellijk de geheel eigen Franse noblesse van deze grote dirigent. De zeer terzake kundige toelichting - gelukkig ook in het Nederlands - stamt van de hand van Clemens Romijn, die de indruk geeft Strategier nog gekend te hebben. De opnamen zijn met liefde en zorg schoongemaakt en digitaal gecorrigeerd door Freek Sluijs. Sluijs is niet alleen een bevlogen geluidstechnicus, hij speelt fagot in het Radio Filharmonisch Orkest èn in het Hexagon Ensemble. Hij koos voor de enige recente registratie op deze cd, het aanstekelijke sextet voor blaaskwintet en piano uit 1951.

Een prachtig memento voor een eens zo gewaardeerde componist.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links