CD-recensie
© Siebe Riedstra, januari 2025 |
Dit is het discografische debuut van het duo Katharina Gross en Fie Schouten, respectievelijk op cello en basklarinet. Een combinatie die je in het dagelijkse muzikale leven maar zelden tegenkomt. Fie Schouten is een oude bekende van het label Attacca, in de serie Ladder of Escape nr. 11 liet zij zich eerder horen; de Oostenrijke componerende celliste Katharina Gross woont in Amsterdam. Het eerste dat opvalt aan deze uitgave is de toelichting door elk van de componisten, in het Engels en ook in het Nederlands. Doordat de volgorde van dit recital kennelijk bepaald is door de datum van ontstaan zijn de eerste drie items per toeval het product van componerende vrouwen. Te beginnen met Kaija Saariaho, die in 2023 veel te vroeg overleed. Kaija Saariaho werd in 1952 geboren als Kaija Laakkonen, de naam Saariaho hield ze over aan haar eerste echtgenoot – later trouwde ze met vakgenoot Jean-Baptiste Barrière. Ze studeerde aan de Sibelius Academie in Helsinki bij Paavo Heininen. Daarna verkaste ze naar Parijs, waar ze aan het IRCAM studeerde en naar eigen zeggen vooral veel geleerd heeft van Gerard Grisey. Door hem maakte ze kennis met het spectralisme, een techniek die de nadruk legt op timbre en klank van boventonen. Oi Kuu (O maan) is de titel van een gedicht van de boeddhistische monnik Myoe (1173-1232). Saariaho componeerde het in 1990 en baseert zich volgens haar toelichting op de boventoonreeksen van de basklarinet. Ze maakte ook een versie voor basfluit en cello. Het tweede werk met de titel Masks is van de Roemeense componiste Doina Rotaru (1951), die onder andere studeerde bij Theo Loevendie in Amsterdam. Volgens haar eigen toelichting ontstond het werk al in 1989, maar kreeg het pas zijn definitieve versie in 2024. Het is opgedragen aan het duo Gross/Schouten, en Schouten bespeelt hier niet de basklarinet maar de reguliere klarinet. Masks is een ononderbroken vierdelig werk waarvan de onderscheiden delen zo te horen gemarkeerd worden door een gongslag. Het is het meest traditionele stuk op deze cd, dat gebruik maakt van volksmuziekachtige motieven en vervormde citaten uit Bizets opera Carmen. De cd dankt zijn naam aan de Nederlandse Rozalie Hirs (1965), niet alleen bekend als componiste maar ook een succesvolle dichteres. bee sage (met kleine letters) doelt op het plantje bijensalie. Een verwijzing naar de bezorgdheid van Hirs wanneer het over de natuur gaat. Hirs studeerde in Parijs bij Tristan Murail en houdt zich intensief bezig met het spectralisme. Hirs droeg ook haar eigen toelichting bij en het verbaast enigszins dat ze daarin geen melding maakt van het feit dat de cellopartij van dit stuk ongewijzigd is overgenomen uit een eerder werk uit 2021, article 10 [prismes]. Voor deze nieuwe incarnatie voegde ze een contrabasklarinet toe. De manier waarop dit laatste instrument uit de speakers komt is ronduit spectaculair. Dat de laatste twee bijdragen afkomstig zijn van componerende mannen is dus toeval. De Turkse componist Tolga Tüzün (1971) schrijft in zijn eigen toelichting dat zijn Dyssynchrony de luisteraar uitdaagt door een opzettelijk gebrek aan synchronisatie. Muzikaal wordt een beweeglijke cellopartij herhaaldelijk gestoord door een keihard scheepstoeterende basklarinet. Ook dit werk werd opgedragen aan het duo. Het laatste stuk van dit recital begint net als het eerste, een voorzichtige inzet van de basklarinet op de zachtjes aangehouden liggende toon d. De Griekse componist Dimitris Andrikopoulos (1971) studeerde in Nederland bij Tristan Keuris, maar te oordelen naar zijn When you see…, geschreven in 2023 voor het duo Gross/Schouten, heeft hij vooral goed geluisterd naar de Franse spectralisten. Hij baseerde zich voor dit stuk op het gedicht When you see millions of the mouthless dead van Charles Sorley, die in 1915 omkwam aan het front in de Eerste Wereldoorlog. Het duo Gross & Schouten levert met dit recital een schitterende prestatie, niet alleen door de verbluffende virtuositeit en het unieke repertoire. Hun onvoorwaardelijke inzet wordt gesecondeerd door het idealisme van het brein achter het eenmanslabel Attacca, Sieuwert Verster, en een werkelijk ongeëvenaarde opnamekwaliteit. Prachtige foto's ook, en als extra vindt u op YouTube een teaser van dit intrigerende album. Het gehele album is hier vooralsnog te beluisteren. index |
|