CD-recensie
© Siebe Riedstra, juli 2018
Ratas del viejo Mundo - RIONS NOIR Werken van Janequin, Binchois, Lassus, Machaut, Ockeghem e.a. Ratas del viejo Mundo: Michaela Riener (sopraan), Soetkin Baptist (altus), Indré Jurgeleviciute (tenor & kanklés), Tomás Maxé (bas), Elisabeth Seitz (psalterium), Romina Lischka (viool), Floris de Rycker (luiten) |  |
Dit is een schitterende cd, en eigenlijk moest u nu maar niet verder lezen, maar gewoon gaan luisteren. Dan probeer ik intussen te snappen waar het over gaat. Dat is niet zo eenvoudig, omdat de makers van deze prachtig vormgegeven cd er een sport van maken om ons op het verkeerde been te zetten. Waar te beginnen? De derde track van de cd is het beroemde chanson van Roland de Lassus, La nuit froide et sombre. Zoals u kunt zien op de trailer op youtube wordt het gezongen door drie vrouwen en een man. Zoals u tevens kunt zien ontbreekt in de bezetting van de ratten een tenor. Die tenor is de ?Litouwse Indre Jurgeleviciute, een dame die in de groep Baltische citer (kanklés) speelt maar ook zingt. Op track twaalf horen we een mannenstem in een prachtig volksliedje: Ai vis lo lop. Dat wordt dus gezongen door altus Soetkin Baptist, die voor de gelegenheid even in een ander register optreedt. Twee voorbeelden die alles zeggen over het kameleontische karakter van uitvoerenden zowel als bewerkingen.
Wat betreft de titel: RIONS NOIR is een palindroom dat uiteraard niet vertaald kan worden, maar de kortste poging eindigt in LACH ZWART. Het tekstboekje lacht ons toe met de mededeling dat de volgende cd zal verschijnen onder de titel OSSESSO. De Ratas del viejo Mundo (ratten uit de oude wereld) zijn al net zo raadselachtig. De toelichting bij de cd geeft geen uitleg, de vertalers worden vermeld, wie die toelichting schreef blijft onduidelijk. Dat kan niemand anders zijn dan hoofdrat Floris de Rycker. Jammer dat zijn oorspronkelijke tekst geen ruimte vond tussen het Engels, Duits, Frans en Spaans. Niet dat je iets wijzer wordt van fantastische teksten als de volgende:
The composer falls from the uppermost window of the music library and smashes unto the 21st century asphalt of a noisy and polluted metropolis. All he can see is a hazy glimmer of light between his swollen eyelids. Cold and darkness approach as seven silhouettes surround him. They look askance at him with great respect. And smile at him in different colors.
Die zeven silhouetten zijn de Ratten. Ze kijken naar muziek van heel lang geleden door een nieuwe bril, maar met respect. Zoveel is duidelijk. Gelukkig maakt de muziek alles glashelder. In de middeleuwen was het doodgewoon om vocale muziek voor de luit en aanverwante tokkelinstrumenten te bewerken. De eenvoudige conclusie is dat dat in de eenentwintigste eeuw in omgekeerde zin ook nog moet kunnen. Een nieuw geluid op basis van oude noten. In de eerste track worden we betoverd door Machaut op een manier die de componist zou hebben verrast. En zo gaat het door, dankzij instrumentale en vocale combinaties die alles en niets in de oude muziek te zoeken hebben, maar zich in de eenentwintigste eeuw met het grootste gemak in onze oren nestelen. De bezieling van De Ryckere en zijn kompanen is niet te missen, ze druipt er vanaf. Wat ze willen bereiken is duidelijk: deze ratten knagen aan de vermolmde voorstellingen van het 'klassieke' muziekpubliek op een manier die respect afdwingt. Of zoals De Ryckere het zelf uitdrukt:
'Ik kies ervoor om als groep naar buiten te treden en tijdens onze concerten en opnames in het ongewisse te laten hoe traditionele muziek en gecomponeerde polyfonie in elkaar overvloeien alsmede de shift tussen instrumentale en solistische of meerstemmige vocale bewerkingen. Verder zijn het concept en de arrangementen van mijn hand. Als luitist vind ik het behoorlijk opwindend om instrumentale en vocale bronnen naast elkaar te leggen en te ontdekken wat er allemaal ´mocht´ in vroegere tijden.'
Het is hem gelukt, in een opnamekwaliteit die een glimlach op je gezicht tovert.