CD-recensie

© Siebe Riedstra, december 2018

Onder de titel Discovering the Piano brengt Linda Nicholson ons een stapje dichter bij de oorsprong van de piano, met afstand het belangrijkste instrument in de Westerse muziekgeschiedenis. Een oorsprong die in nevelen is gehuld omdat de instrumenten de houtworm nauwelijks hebben overleefd. De fortepiano werd in 1690 (!) uitgevonden door Bartolomeo Cristofori (1655-1732), een klavecimbelbouwer met een visie. Hij verving de haakjes die de klavecimbelsnaren tot klinken brachten door hamers. Het speciale aan de techniek was dat de kracht waarmee de hamers de snaren raakten door de speler kon worden gevarieerd. Uiteraard op beperkte schaal, maar hier werd het begin geschapen van de overweldigende dynamische verschillen die wij kennen van de moderne concertvleugel.

Denzil Wraight zag in 2015 kans om een moderne kopie te construeren van een pianoforte die in 1730 werd gebouwd door Cristofori en zijn assistent en opvolger Giovanni Ferrini (hij overleed in 1758). Maria Barbara, de latere koningin van Spanje, kocht het instrument en gaf het later aan haar favoriete zanger, de kastraat Farinelli. De klank van deze vroege fortepiano's kent dynamische beperkingen, maar verschilt wezenlijk van die van het 'getokkelde' klavecimbel. De belangrijkste vernieuwing was het afscheid van de eenvormigheid van de klank.

Linda Nicholson heeft op deze kopie - heet van de naald - in 2015 een recital opgenomen met werken die gecomponeerd werden tussen 1720 en 1754. Uiteraard mogen Georg Friedrich Händel en Domenico Scarlatti niet ontbreken, maar gelukkig koos ze ook voor Giovanni Benedetto Platti (1697-1763), een schromelijk onderschatte Italiaanse meester. Lodovico Giustino, Domenico Alberti (de uitvinder van de Alberti-bas, gebroken akkoorden in de linkerhand van de piano, dankbaar overgenomen door ene Mozart), en Antonio Soler completeren het beeld.

Het eindresultaat is veel indrukwekkender dan de som der delen. In de allereerste plaats door het schitterende instrument, bijna te mooi om waar te zijn. Maar niet minder om het meesterschap waarmee Linda Nicholsen het aan ons presenteert - in onberispelijk technisch meesterschap. Veel belangrijker dan de techniek is het goudeerlijke musiceren dat kruipt in de huid van zowel de instrumentbouwer als de componisten. Al luisterend vergeten we het instrument en luisteren naar de schitterende sonates die Nicholson heeft uitgezocht en prachtig in haar toelichting heeft beschreven. Guido Tichelmans zorgt voor de kers op de taart met een verrukkelijke opname, die het bescheiden instrument midden in uw luisterkamer plaatst. Hulde aan Bartolomeo Cristofori.

index