Messiaen: Poèmes pour Mi - Les offrandes oubliées - Un sourire.

Anne Schwanewilms (sopraan),
Orchestre National de Lyon o.l.v. Jun Märkl.

Naxos 8.572174 • 53' •

 

 

 

---

Mi was de koosnaam van Messiaen's eerste echtgenote, de componiste Claire Delbos, geboren in 1906, gehuwd in 1932. Tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog liep ze als gevolg van een operatie permanente hersenschade op en bracht de rest van haar leven in een inrichting door - ze overleed in 1959. Als huwelijkscadeau componeerde Messiaen voor haar zijn enige werk zonder buitenmuzikale asociaties, het Thema met Variaties voor viool en piano. In 1937, het jaar waarin hun zoon Pascal werd geboren, vereeuwigde hij haar opnieuw in de Poèmes pour Mi, een extatische liefdesbetuiging waarvoor Messsiaen zelf de teksten schreef. Niet verwonderlijk, als je de zoon bent van de dichteres Cécile Sauvage. Messiaen schreef al zijn teksten zelf, inclusief het libretto voor de opera St. François d'Assise. Poèmes pour Mi ontstond simultaan in een versie met piano en voor groot orkest. Het is een forse cyclus, verdeeld in twee boeken met respectievelijk vier en vijf liederen en een lengte van ruim een half uur.

Opnames van zowel de versie met piano als die met orkest zijn op de vingers van één hand te tellen. Ondanks het uitgesproken romantische karakter van deze muziek zijn het toch vaak de in moderne muziek gespecialiseerde nachtegalen die zich deze cyclus hebben toegeëigend. Maar er zit kennelijk verandering in de lucht, want niemand minder dan Renée Fleming opende het seizoen van het New York Philharmonic Orchestra in september 2009, ter gelegenheid van het debuut van de kersverse chef-dirigent Alan Gilbert met een vertolking van deze cyclus. Anne Schwanewilms heeft al evenmin een reputatie te verliezen als vertolkster van het 'grote' repertoire. Verschillende malen was zij te gast in de ZaterdagMatinee, de laatste keer als een magnifieke Elsa in Jaap van Zwedens concertante uitvoering van Wagners Lohengrin. Laten we hopen dat hiermee een nieuwe trend is ingezet en dat zangeressen van dit kaliber zich om deze schitterende, maar ook veeleisende muziek gaan bekommeren. Muziek die thuishoort in het 'grote' repertoire, tussen Shéhérazade van Ravel en de Vier letzte Lieder van Richard Strauss. Niets meer en niets minder.

De andere ster van deze registratie is dirigent Jun Märkl - net als Kent Nagano en Alan Gilbert voor de helft van Japanse afkomst - en sinds 2005 chef-dirigent van het Orchestre National de Lyon. Samen met zijn orkest heeft hij zich een slag in de rondte gewerkt om deze partituur optimaal tot klinken te brengen, en we mogen gerust stellen dat het resultaat alle voorafgaande pogingen in de schaduw stelt.

Twee orkestwerken completeren deze uitgave. Les offrandes oubliées (1930) was het stuk waarmee Messiaen zich als orkestcomponist voorstelde. Het religieuze vuur dat brandt in deze muziek zou de gehele carrière van de componist blijven smeulen, maar was bij de première een ongehoord fenomeen. In 1991, toen Messiaen de opdracht ontving voor Un sourire - een glimlach - was hij allang een levende legende. De glimlach behoort aan Mozart en de opdrachtgever was Marek Janowski, chef-dirigent van het Orchestre Philharmonique de Radio France.

Anne Schwanewilms en Jun Märkl hebben samen met veel liefde de Poèmes pour Mi de eenentwintigste eeuw ingetild.