CD-recensie
© Siebe Riedstra, maart 2021
Robustelly - Grand Cru Araujo: Batalha de 6 Tom Cabezón: Differencias sobre el canto del Cabellero Jullien: Suite du Cinquième Ton (L) Couperin: Fantaisie en Ré Böhm: Vater unser Bach: Pièce d'orgue BWV 572 - Vater unser BWV 762 Lasceux: Symphonie Concertante Jongen: Improvisation-Caprice op. 37/2 Franck: Pièce Héroique Jan van de Laar (orgel) |
 |
In 1772 voltooide Guillaume Robustelly uit Luik een groot orgel met vier manualen en aangehangen pedaal voor de Abdijkerk van Averbode, België. Precies 25 jaar later werd de abdij opgeheven en werd het orgel opgeslagen. In 1822 kocht het Helmondse kerkbestuur het orgel aan en de Luikse orgelmaker Arnold Graindorge plaatste het instrument vrijwel ongewijzigd in de middeleeuwse St. Lambertuskerk. In de jaren 1856-61 werd de oude kerk door de huidige vervangen. De overplaatsing van het orgel gebeurde in 1862 door de orgelmaker F.C. Smits, die daarbij het orgel ingrijpend wijzigde: het vroeger Echo en Récit werden vervangen door een volledig borstwerk, een vrij pedaal werd toegevoegd en een aantal nieuwe stemmen werd geplaatst. In 1954 vond een ingrijpende restauratie plaats, bedoeld om het orgel een meer barok karakter te geven. In de jaren 1975/6 restaureerde de firma Verschueren uit Heythuysen het instrument volledig en daarbij werden het Grand'orgue en het Positif teruggebracht naar de situatie van 1772, terwijl voor het borstwerk en het pedaal de situatie van Smits uit 1862 als uitgangspunt werd gekozen. In 2016 was het tijd voor een grote schoonmaak, waarbij vooral zorgwekkende loodcorrosie zoveel mogelijk werd aangepakt. Ook nu werden de werkzaamheden uitgevoerd door de firma Verschueren, inmiddels verkast naar Ittervoort.
De naam van Kees van Houten (1940) is onlosmakelijk verbonden met het Robustelly orgel. Al in 1957 (!) werd hij benoemd tot organist, om in 1976 te worden opgevolgd door zijn leerling Jan van de Laar. Overigens bleef van Houten ook daarna als organist van de Lambertus actief. Jan van de Laar verzorgde diverse opnamen op 'zijn' orgel, waarvan de vorige, uit 2010, hier door Aart van der Wal is besproken. Nu presenteert Van de Laar een vervolg, waarop hij het instrument in al zijn herstelde luister laat horen, in repertoire dat voor een groot deel vergelijkbaar is. Ook hier horen we werken van Bach, Jongen en Franck, terwijl Boely is vervangen door de wat onbekendere Guillaume Lasceux. Grigny heeft plaatsgemaakt voor de Suite du Cinquième Ton van zijn iets oudere tijdgenoot Gilles Jullien (1650-1703). Een aardige verassing zijn een Batalha van Pedro de Araujo en de Differencias sobre el Canto del Caballero van Antonio Cabezon, die met de bijpassende tongwerken de Spaanse kant van Robustelly laten horen.
Het wordt niet apart vermeld, maar Jan van de Laar, in 2009 benoemd tot stadsorganist van Helmond, viert met deze uitgave (titel: Grand Cru) zijn 45-jarig jubileum als titularis van de Lambertus. Met een onberispelijke techniek, gezonde muzikaliteit, intieme kennis van het instrument en geholpen door een perfecte opnametechniek schotelt hij de luisteraar een boeiend recital voor waarbij een Grand Cru bepaald niet misstaat. Jammer dat de dispositie niet in het boekje vermeld staat, temeer waar Henk Verhoef in de toelichtende tekst meermalen verwijst naar de gebruikte registraties. Gelukkig biedt orgelnieuws.nl een uitgebreid verslag van de werkzaamheden uit 2016, inclusief mooie foto's en technische specificaties.