CD-recensie

© Siebe Riedstra, maart 2016

Dit is een pracht van een cd, die wellicht nog meer zou kunnen schitteren door een andere presentatie. Maar dat hangt vooral af van de insteek van de betrokkene. De orgelliefhebber ziet de titel Baroque Organ Concertos en denkt daarbij automatisch aan een kleinschalig consort dat een bescheiden barokorgeltje bijstaat in diverterende concertjes. De verkoopafdeling van het label Harmonia Mundi heeft wellicht overwogen dat deze titel, gecombineerd met een barokke schildering van Het Vuur uit de Vier Elementen door Claude Deruet beter verkoopt dan een saai orgelfront. Maar op deze cd komt echt alleen maar het onvolprezen Schnittger orgel van de Der Aa-kerk in Groningen in al zijn glorie tot klinken in bewerkingen die de grote Johann Sebastian Bach en zijn goede vriend Johann Gottfried Walther maakten van de Italiaanse Concerti zoals die opgeld deden aan het begin van de achttiende eeuw.

Achter deze transcipties gaat een boeiend stukje muziekgeschiedenis schuil. Bach was tussen 1708 en 1714 werkzaam in Weimar, waar de Hertog van Saksen-Weimar zijn broodheer was. De Hertog had een halfbroer, Prins Johann Ernst von Sachsen Weimar, die uitstekend viool speelde en componeerde (hij overleed helaas op negentienjarige leeftijd). De Prins bracht in 1713 een bezoek aan Amsterdam, destijds een belangrijk centrum voor muziekuitgevers. Hij ontmoette daar de blinde organist van de Nieuwe Kerk, Jan Jacob de Graaf, die bekend stond om zijn uitvoeringen van transcripties van Italiaanse concerten. Bij zijn terugkeer naar Weimar bracht de Prins niet alleen een enorme hoeveelheid Franse en Italiaanse orkestmuziek mee, maar ook het idee van de transcriptie van die muziek naar het orgel. Bach transcribeerde niet alleen Vivaldi en Marcello, maar ook twee concerten van de Prins, plus het hier opgenomen Concert in g - TWV 51 - van Georg Philipp Telemann. Johann Gottfried Walther is verantwoordelijk voor vier titels: Vivaldi's Concert RV 275, Albinoni's Concert in F, Torelli in a, en Telemann in c. Ze hebben alle vier een LV nummer, dat wel vermeld maar niet uitgelegd wordt. Het staat voor de editie van de orgelwerken die Heinz Lohmann in 1966 bij Breitkopf bezorgde.

Kei Koito (Japan, 1950) werd door Peter Westerbrink, titularis van het Schnittger orgel in de Der Aa-kerk te Groningen, uitgenodigd om een concert op zijn orgel te komen geven. Ze raakte op slag verslingerd. In 2011 werd het instrument na een grondige herstelbeurt in zijn oude glorie hersteld, en is het teruggekeerd naar zijn oorspronkelijke positie op de Nederlandse orgelkaart, als de koningin van Groningen. Het inspireerde Koito tot het verwezenlijken van een langgekoesterde droom, een cd met transcripties van barokke instrumentale concerti, al dan niet grossi. Naast de bovengenoemde van Bach en Walther koos ze uiteraard voor Händel, waarbij ze zichzelf als bewerker ontpopt, gebaseerd op de verrichtingen van Händels uitgever John Walsh. Koito maakt duidelijk dat zij de nadruk wil leggen op de grootschaligheid die deze bewerkingen in zich hebben en laat de bazuinen flink schallen. Maar ook met de ingetogen lyriek van een juweeltje als het Larghetto uit BWV 972 met zijn kruidige cornet weet ze uitstekend raad.

Het resultaat mag er zijn. Niet alleen door de indrukwekkende klanken van het orgel, maar ook door de mooie opname, de uitstekende inleidende tekst van niemand minder dan Reinhard Goebel en niet in de laatste plaats door een schat aan informatie in de vorm van foto's en registraties op de website van de organiste, zoals hierboven vermeld. Een juweel van een plaat!

index