CD-recensie

© Siebe Riedstra, oktober 2013

Eric Koevoets – Voix Céleste Wagner: Vorspiel zu Parsifal Vierne: Naïades, op. 55 nr. 4 Rheinberger: Introduktion und Passacaglia uit Sonate nr. 8 in e, op. 132 Koevoets: Prélude et Fugue Reger: Capriccio in fis uit Zwölf Stücke, op. 59 nr.10 Tournemire: Pièce Symphonique op. 16 Langlais: Trois Méditations sur la Sainte Trinité Eric Koevoets op het Maarschalkerweerdorgel (1900) van de Sint Lambertuskerk te Rotterdam Tulip Records TURE 201310 • 76' • Opname: 2012/13 www.erickoevoets.nl

Eric Koevoets deed al eerder van zich spreken met een integrale Franck en een integrale Bach-in-wording. Beide heb ik ze hier besproken, en sprak daarbij mijn bewondering uit voor de durf van deze organist, die zijn opnamen realiseert op de instrumenten waarmee hij dagelijks te maken heeft. Met deze cd is het al niet anders gesteld. In 2006 trad Koevoets aan als dirigent-organist van het Maarschalkerweerdorgel in de Sint Lambertus te Rotterdam. Een mooi instrument, maar binnen het Rotterdamse orgelaanbod een van de vele. Koevoets maakt alweer van de nood een deugd en gaat op zoek naar de bijzondere kwaliteiten van dit instrument, en als titularis is hij daartoe als geen ander in staat. De titel van de cd is Voix Céleste, de naam van een orgelregister dat kenners welbekend is, maar voor leken wellicht enige toelichting verdraagt. De Voix Céleste is een register dat niet op zichzelf kan functioneren. Het bestaat bij de gratie van net niet helemaal zuiver gestemd te zijn. In combinatie met een soortgelijk register dat wel zuiver gestemd is veroorzaakt dat een geluid dat als een ‘zweving’ wordt aangemerkt. In combinatie met de plek waar het is ondergebracht – het zwelwerk – kan het uit verre hoogten onze oren lijken te bereiken. Vandaar de naam Voix Céleste – Hemelse Stem. Nu is het wel zo dat in de eerste helft van de twintigste eeuw de Hemelse Stem zo populair was dat menig kostbaar historisch orgel zijn prachtige barokke vulstemmen moest opofferen voor een Voix Céleste met bijbehorende Viola da Gamba. Bij het binnenkomen van de kerk werden de gelovigen getrakteerd op eindelooos geneuzel op dit register. Geloof me, ik was erbij. Omgekeerd zagen aanhangers van de orgelreform kans om instrumenten die van oorsprong voorzien waren met een Voix Céleste kans om juist die registers te vervangen door snijdende vulstemmen die geen aansluiting vonden bij de rest.

Zo langzamerhand zijn we in rustiger vaarwater beland, de orgelwereld heeft zich aangesloten bij de rest van het 21 ste – eeuwse muziekbeleven: alles mag. De een noemt het postmodernisme, de ander vindt het gemakzucht. Het is maar waar je begint – wie opgroeide met de Beatles heeft geen idiee waar Arnold Schönberg over gaat. Wie grootgebracht werd met de Voix Cèleste al evenmin. Kortom, er is verschrikkelijk veel mooie muziek in de wereld, en het wordt je vandaag de dag aangeleverd op een presenteerblaadje. Sommige stukken moet je echter nog steeds met een lampje zoeken. Zo’n stuk is het Pièce symphonique opus 16 van Charles Tournemire, dat komt aanzwemmen in het kielzog van het Grande Pièce Symphonique van César Franck. Geen wonder, Tournemire volgde Franck op als titulaire van de Ste-Clothilde. Het aardige is dat we hier een onherkenbare Tournemire te horen krijgen – doorzetters die zijn magnum opus L’Orgue Mystique hebben doorworsteld zullen zich verbazen. Hier horen we een prille Tournemire die in de voetsporen van Franck treedt, maar ook de Tournemire die in staat is tot de grote vormen die hij in de weinige improvisaties die zijn overgeleverd laat horen. Want eerlijk gezegd is niet alles in die omvangrijke Orgue mystique even opwindend. Veel ervan is echter daar ook niet voor geschreven – in vromer tijden konden roomse organisten naar hartelust putten uit dit compendium dat voor elke zon- en feestdag van het kerkelijk jaar een muziekmoment paraat had.

In de – uiterst nuttige – gaarkeuken van Spotify hoeven we deze uitgave niet te zoeken, en daarin schuilt dan ook precies de toegevoegde waarde. Niet door die Voix Cèleste, maar door de intelligente repertoirekeuze, de bezielde uitvoering en de kraakheldere opname. Maar vooral door de missie van Eric Koevoets: laat het karakter van je instrument spreken – dan hoor je je eigen stem terug.

index