CD & DVD-recensie
© Siebe Riedstra, januari 2012
 |
(Simeon ten) Holt: Lemniscaat – Horizon – Soloduiveldansen I-IV – Méandres – Canto Ostinato
DVD: Reiziger in muziek (1996) – Canto Ostinato – Fotoalbum – Pers.
Yoko Abe, Gerard Bouwhuis, John Brink, Gene Carl, Ellen Dijkhuizen, Anita van Groningen à Stuling, Polo de Haas, Margaret Krill, Fred Oldenburg, Jeroen van Veen, Arielle Vernède, Kees Wieringa (piano)
Composer’s Voice Special CV 145 (11 cd’s + 1 dvd)
 |
|
Simeon ten Holt |
We zouden hem door zijn hoge leeftijd bijna vergeten, maar Simeon ten Holt (1923) is een oer-Hollandse componist die internationaal meedraait in de wondere wereld van de minimal music door zijn tophit ‘Canto Ostinato’. De recente bespreking van de film ‘het uitgestrekte land’ (klik hier) riep bij mij herinneringen op aan ‘Simeon ten Holt, Highlights’, een box met maar liefst elf cd’s en een dvd die in 2003 werd uitgebracht ter gelegenheid van de tachtigste verjaardag van de componist, en de bron van de soundtrack van die film. Een lovenswaardig initiatief van Muziekgroep Nederland die ondanks forse tegenslagen stug doorging met het onder de aandacht brengen van muziek van eigen bodem, daarbij in dit geval geholpen door de eigenwijze VPRO. Simeon ten Holt componeerde weliswaar al meer dan zestig jaar, maar pas na de pensioengerechtigde leeftijd met ongehoord succes. ‘Canto Ostinato’ werd in de versie voor twee piano’s op het label Emergo een regelrechte bestseller waardoor ten Holt in zijn eentje meer cd’s verkocht dan alle andere Nederlandse componisten bij elkaar. Voor de duidelijkheid: die cd zit niet in deze verzamelbox. ‘Canto Ostinato’ is hier vertegenwoordigd in de versie voor vier piano’s en beslaat maar liefst drie cd’s met een totale lengte van ruim tweeëneenhalf uur. Andere grote werken voor vier piano’s zijn Horizon van ruim twee uur (2cd’s), het kolossale Lemniscaat, op twaalf minuten na drie uur lang (3cd’s) en Méandres (1cd). De vier Soloduiveldansen zijn voor piano solo, verdeeld over twee cd’s en drie pianisten – Kees, Polo en Jeroen.
Simeon ten Holt mag de uitvinder van het Bergense minimalisme heten. Hij werd in die plaats geboren als zoon van kunstschilder Henri F. ten Holt, kwam er onder de hoede van dorpsgenoot-componist Jacob van Domselaer en vestigde zich er als zelfstandig componist. Eerst in een verbouwde bunker uit de Tweede Wereldoorlog, later in een piepklein boerenhuisje. Hij ontdekte zijn eigen versie van de repetitieve, tonale en tranceverwekkende muziek met de piano als bron en motor tegen het eind van de jaren 1970, de tijd van de opgang van de ‘minimal music’. Dat zijn muziek simpel klinkt is natuurlijk de reden waarom ze zo aanspreekt, maar dat simplisme verdwijnt zodra je de papieren noten ziet. Dan merk je pas wat voor een eindeloos gepuzzel aan het opschrijven moet zijn vooraf gegaan. Stiekum verdenk ik ten Holt ervan dat hij aan dat puzzelen meer plezier beleefd heeft dan aan het beluisteren.
Op de als extraatje bijgeleverde dvd maken we in een interview door VPRO’s Han Reiziger bij de componist thuis kennis met een knoestige, rusteloze kerel die voortdurend met z’n sjekkie bezig is. Overigens is dat interview goud waard: bij alles wat gezegd en geschreven is over Han Reizigers televisiecarrière kun je niet anders dan constateren dat zulk televisiemaken uniek was. Helaas is er niets voor in de plaats gekomen. Op de dvd staat ook een gedeelte van ‘Canto Ostinato’, een televisieregistratie die in 1988 deel uitmaakte van een groot ten Holt-retrospectief in Muziekcentrum Vredenburg, waar ook de andere opnames tot stand kwamen (alles live). De cd’s kwamen eerder uit bij Muziekgroep Nederland, dus voor echte fans was dit destijds geen nieuws, maar voor de verzamelaars van nu is het een goudmijn. Wie de Simeon van vòòr Canto ostinato wil leren kennen wordt hier niet bediend. Alleen de eerste Soloduiveldans uit 1959 laat een glimp zien van het vroegere werk. Misschien een idee voor pianist Ralph van Raat en het label Naxos, want persoonlijk zou ik graag eens kennismaken met de Diagonaalsonate uit 1959.