CD-recensie
© Siebe Riedstra, december 2022 |
Deze cd verschijnt onder auspiciën van het Studiecentrum voor Vlaamse Muziek. De coördinator van het centrum, Jan de Wilde, schreef de volgende inleidende tekst: De industrialisatie en verspreiding van de piano - vóór 1850 waren er al meer dan honderd pianofabrikanten in België - het succes van de piano-opleidingen aan de pas opgerichte conservatoria en muziekscholen, en de goedkopere drukprocedés, zorgden ervoor dat in de negentiende eeuw ook in Vlaanderen pianopartituren in een steeds hoger tempo van de persen rolden. Dat romantisch repertoire richtte zich zowel tot de virtuoos als tot de amateur die in de intimiteit van het salon musiceerde. Deze opname geeft dan ook een bloemlezing van virtuoze werken en salonachtige stukken, waarvan de meeste hier voor het eerst werden opgenomen. De eerlijkheid gebiedt om te erkennen dat het eerste wat opvalt aan deze uitgave niet de kwaliteit van de muziek is, maar de wonderbaarlijk mooie klinkende instrumenten uit de collectie van Edwin Beunk. Een Pleyel uit 1829, een Érard uit 1837 en een Blüthner uit 1867. De instrumenten zijn in tiptop conditie en Edwin Beunk en Sjoerd Heijda waren bij de opnamen aanwezig om technische bijstand te verlenen De Japanse pianist Naruhiko Kawaguchi studeerde in Amsterdam bij Richard Egarr (fortepiano) en Menno van Delft (clavichord) en won de eerste prijs op de International Chopin Competition for Period Instruments. Hij wordt in het Pianoconcert van Hanssens bijgestaan door vijf leden van het Orkest van de Achttiende Eeuw: Sophie Wedell en Franc Polman (viool), Yoshiko Morita (altviool), Albert Brüggen (cello) en Maggie Urquhart (contrabas). Kawaguchi lijkt voor dit repertoire geboren; wat vooral opvalt aan zijn spel is de volwassen omgang met de instrumenten, waardoor hij in het concert van Hanssens een prachtig sonoor forte weet te ontlokken aan een Erard uit 1829. Charles Louis Hanssens (1802-1871) heeft als dirigent grote invloed gehad op het Vlaamse muziekleven van zijn tijd, vergelijkbaar met de status van Johannes Verhulst in Nederland. Hij componeerde zijn Concerto pour le Pianoforte in 1839. Naar de toen heersende mode bezorgde hij vervolgens een versie voor piano en strijkkwintet, waarmee het werk voor de salon geschikt werd. De invloed van de toen nog gloednieuwe concerten van Chopin in dit opus is onmiskenbaar. Peter Benoit (1834-1901) gaat in België door het leven als 'de Vlaamse Brahms'; hij is de grondlegger van de Vlaamse nationale school. Dat horen we vooral terug in zijn latere grote werken voor koor en orkest. Zijn beide fantasieën ontstonden in Parijs, met name de derde had in zijn tijd veel succes. Net als bij Hanssens is de schaduw van Chopin in de verte waar te nemen, maar dat geldt voor alle pianomuziek uit die periode. Kawaguchi bespeelt hier de Blüthner uit 1867. De beide Fantasies, gecomponeerd in 1858 en 1860, werden eerder opgenomen op een cd in de serie In Flanders' Fields (Phaedra 92015, hier besproken). Jean Vanderheyden (1823-1889) studeerde in Luik en in Parijs bij de legendarische docent Pierre Zimmerman (de leraar van o.a. Gounod en Franck). Hij componeerde voornamelijk voor de salon, de gebruikelijke operafantasieën, variaties en liederen. Zijn Caprice sur la romance flamande bestaat uit een reeks variaties op een in die tijd uiterst populair Vlaamse volksliedje, Roosje uit de dalen, en wordt eveneens gespeeld op de Blüthner. Philippe Vanden Berghe (1822-1885) was een vermogend man die niet hoefde op te treden en zijn werken voor eigen rekening kon laten uitgeven. Dat heeft overigens geen weerslag gehad op de kwaliteit van zijn componeren, waarin een gevoel voor humor sluimert dat doet denken aan Camille Saint-Saëns. De verwantschap tussen de Fantasie op Pier-Lala en de Danse macabre van Saint Saëns lijkt voor de hand te liggen, maar schijn bedriegt. Vanden Berghe was zijn leeftijdgenoot twintig jaar voor. Kawaguchi bespeelt hier de Erard en de Blüthner (Au clair de la lune en Pier-Lala) Samenvattend een cd die een mooi beeld geeft van het componeren voor de piano in de negentiende eeuw in Vlaanderen, met een gedegen toelichting door Jan de Wilde. Er wordt uitnemend gespeeld door Naruhiko Kawaguchi en de strijkers van het Orkest van de Achttiende eeuw verdienen een extra compliment voor hun stijlvolle bijdrage. Guido Tichelmans zorgde voor een voorbeeldige opname. index |
|