CD-recensie

© Siebe Riedstra, april 2023

Attention, Les Apaches! riep een geschrokken Parijse krantenjongen toen hij bijna omver werd gelopen door een groepje uitbundige componisten. Apaches (straatschuimers) werd de geuzennaam van een groep kunstenaars rond de pianist Ricardo Vines, waarvan onder meer de componisten Maurice Ravel, Manuel de Falla, Florent Schmitt en Igor Stravinsky deel uitmaakten. Op zaterdagavonden, na afloop van de concerten, ontmoetten ze elkaar in een afgelegen appartement; het gefloten herkenningssignaal was het thema van de tweede symfonie van Alexander Borodin. Hun grote held was Claude Debussy, die in 1902 de tongen losmaakte met zijn controversiële opera Pelléas et Mélisande.

Het pianoduo Mimese heeft de Apaches als uitgangspunt voor de repertoirekeuzen van hun debuut-cd gekozen. Geen weinig gespeelde originele werken, maar grote brokken uit het ijzeren orkestrepertoire, in bewerkingen voor piano vierhandig. Wat de componisten betreft is daarbij zelfs eenmaal van kruisbestuiving sprake, want de bewerking van de Prélude à l'après-midi d'un Faune stamt van de hand van Maurice Ravel. Debussy zorgde zelf voor het arrangement van La Mer, en Igor Stravinsky nam zijn eigen Le Sacre du Printemps onder handen. In beide laatste gevallen koos het duo Mimese ervoor om de oorspronkelijke noten aan te passen aan eigen behoeften.

Lucien Garban (1877-1959) was een componist die vooral naam heeft gemaakt met een groot aantal transcripties, en hij is verantwoordelijk voor de bewerking van La Valse van Maurice Ravel. Garban was indertijd corrector bij muziekuitgever Durand in Parijs, en werd door Ravel genoemd als zijn favoriete bewerker van instrumentale werken naar pianoversies. Hij verzorgde niet alleen vierhandige versies van orkestpartituren, maar nam ook het strijkkwartet, pianotrio en zelfs vocale werken onder handen. Uit zijn bewerking van La Valse blijkt zonneklaar hoe iemand met een creatief inzicht in de technische mogelijkheden van het vierhandige pianospel in staat is om een orkestklank te suggereren die volkomen recht doet aan de sfeer van het origineel, zonder de oorspronkelijke noten al te schools te volgen.

De behoefte aan transcripties was in een tijd waarin geluidsdragers nog niet waren ontwikkeld een pragmatische noodzaak. Wilde men een ballet instuderen, dan was een pianoreductie broodnodig, en om nieuwe werken te leren kennen was het essentieel. Vaak was de bewerking eerder verkrijgbaar (en uiteraard goedkoper) dan de orkestpartituur en beginnende componisten verdienden met deze arbeid een grijpstuiver extra. Vandaag kan iedere muziekliefhebber de beschikking hebben over geluidsdragers met het origineel, om dan tevens vast te stellen dat sommige werken de transcriptie niet of nauwelijks verdragen. Een goed voorbeeld levert de Prélude van Debussy, die in de pianoversie wat zwoegerig overkomt, en dat ligt dan niet aan de noten van de transcriptie, en ook niet aan de kwaliteit van het pianospel. Dit is en blijft orkestmuziek pur sang.

Het Pianoduo (en echtpaar) Mimese maakt met deze uitgave haar cd-debuut. Mede mogelijk gemaakt door Beeldenstorm, een Belgisch initiatief ter ondersteuning van aankomend talent. De toelichting is verzorgd door het duo, en op Youtube is een recital te zien dat werd opgenomen in coronatijd, zonder publiek, waarop onder meer de Prélude van Debussy en La Valse van Ravel op het programma staan. Een kennismaking die in technisch en muzikaal opzicht indruk maakt. Bij een volgende gelegenheid zou een duik in de nagelaten bewerkingen van Lucien Garban wellicht een aardige suggestie zijn.

index