CD-recensie
© Siebe Riedstra, augustus 2020
Ton Koopman - Grandes Orgues 1710 Clérambault: Premier Livre d'Orgue: Suite du premier ton - Suite du deuxième ton (L.) Couperin: Pièces d'orgue Daquin: Noël Suisse - Noël étranger - À la venue de Noël (F.) Couperin: Élevation (Messe pour les couvents) Bach: Ich ruf zu dir BWV 639 Ton Koopman (orgel) |
In de Chapelle Royale van Versailles bevindt zich een orgel met een bewogen geschiedenis. Het werd in 1710 gebouwd door Robert Clicquot, in opdracht van de Zonnekoning. In de loop van de volgende eeuwen werd het vele malen aangepast aan de smaak van de tijd, om uiteindelijk in 1996 te worden gereconstrueerd naar de oorspronkelijke blauwdrukken. In Versailles is het label Château de Versailles Spectacles werkzaam, dat de muzikale erfenis van de achttiende eeuw wil laten herleven. Op deze site zijn diverse afleveringen besproken, maar dit is de eerste keer dat het orgel aan bod komt. Aan Ton Koopman de eer om het spits af te bijten. Koopman zit nooit om een idee verlegen, en dus toog hij met echtgenote Tini en opnameman Adriaan Verstijnen af naar Versailles. Over het repertoire aarzelde hij geen seconde: 'Clérambault is een onderbelichte grootheid die beter verdient'.
Louis-Nicolas Clérambault (1676-1749), geboren en overleden in Parijs, was een bijna exacte tijdgenoot van Sebastian Bach. Als componist maakte hij naam met geestelijke werken (meer dan honderd motetten) en wereldlijke cantates (de bekendste is Orphée). Als organist was hij onder meer werkzaam in de Parijse Saint-Sulpice. Zijn complete orgelwerken bundelde hij in één Livre d'orgue dat uit twee suites bestaat en tussen 1710 en 1714 moet zijn gepubliceerd.
Op deze uitgave wordt het gecombineerd met een handvol kerstvariaties van Louis-Claude Daquin (1694-1772), enkele losse werken van Louis Couperin en de Élevation uit de Messe pour les Couvents van François Couperin. Het was de bedoeling van Koopman om ook Sebastian Bach een plaats in dit programma te gunnen met zijn Frans georiënteerde Fantasia in G, maar het weer werkte tegen in de vorm van extreme temperatuurverschillen, en het onontbeerlijke plein jeu van Cliquot bleek te zeer ontstemd. Daarvoor in de plaats kwam het koraalvoorspel Ich ruf zu dir, Herr Jesu Christ, dat door zijn afwijkende toonsoort van f-mineur de luisteraar fijntjes attent maakt op de middentoonstemming van dit schitterende instrument. Het label munt uit door een luxueuze vormgeving, een boekje met vele foto's plus dispositie en een toelichtende tekst van vijftig pagina's. Koopman is de perfecte organist voor dit repertoire, waarin hij zich heerlijk kan uitleven in fantasierijke versieringen en een speelwijze waar het plezier van afdruipt. Samen met zijn gelauwerde opnameteam zorgt hij voor een sprankelende luisterervaring.