CD-recensie
© Siebe Riedstra, januari 2018
Baltic Voices CD 1 CD 2 CD 3 Tallin Chamber Orchestra (Vasks), Raschèr Saxophone Quartet (Tüür), Estonian Philharmonic Chamber Choir o.l.v. Paul Hillier |
 |
Dit is de heruitgave van een drietal cd's, separaat verschenen tussen 2002 en 2005, waarvan de derde hier in februari 2006 is besproken. Ze zijn zo succesvol gebleken dat Harmonia Mundi besloten heeft om ze in 2017 te bundelen. Paul Hillier, de gelauwerde oprichter van het Hilliard Ensemble, was van 2001 tot 2007 dirigent van het Kamerkoor van de Estlandse Philharmonie, en direct verantwoordelijk voor de samenstelling van deze uitgave. Hij had de beschikking over een van de beste kamerkoren die de muziekwereld rijk is - in Estland wordt graag en veel gezongen. Het koor werd in 1981 opgericht door Tõnu Kaljuste, die er in twintig jaar een prachtensemble van maakte. Hillier was, getuige deze opnamen, de gedroomde opvolger, met de ambitie om de traditie èn de actualiteit van het Baltische componeren vast te leggen in een omvangrijke anthologie. We kunnen hierbij vaststellen dat dat voortreffelijk is gelukt.
Een heruitgave als deze biedt het voordeel van de afstand. Componisten die vijftien jaar geleden volop in de belangstelling stonden blijken middelerwijl enigszins verbleekt, nieuwkomers zijn intussen bekender geworden. Hillier verdient in de eerste plaats een groot compliment voor de breedte van zijn keuze, die ook Finland, Zweden en Denemarken in de mix betrekt. Schnittke mag meedoen vanwege de Russische invloeden in Tallinn . Beluistering leert vooral dat Hillier kans heeft gezien om een drietal cd's neer te zetten die in hun totaliteit een boeiende luisterervaring opleveren. Never a dull moment.
Wat opvalt aan de eerste cd is de eerlijke overtuigingskracht van de oudste compositie, de Psalmen Davids van Cyrillus Kreek (1889-1962), geschreven in 1932. In schril contrast met het Dona nobis pacem van Peteris Va sks uit 1996, dat zelfs met een lengte van een kwartier niet in staat blijkt om de essen tie van de boodschap over te brengen. De Zweed Sven-David Sandstrom (1942) daarentegen blijkt een klanktovenaar die Purcells 'Hear my prayer' en Bachs 'Es ist genug' naar onverwachte hoogten weet te verheffen. Meer over deze componist vindt u in de bespreking van een cd met koorwerken op het label Channel, gedirigeerd door Peter Dijkstra.
Op de tweede cd is het opnieuw de oudste compositie die opvalt: Per Norgard (1935) schreef in 1976 een aantal vocale werken met orkest, waaruit de bevriende koordirigent Gunnar Eriksson in 1984 de hier opgenomen Winter Hymn destilleerde. Een fascinerende compositie van een al even fascinerende toondichter, de belangrijkste die Denemarken sinds Carl Nielsen heeft voortgebracht. Direct gevolgd door de jongste componist in dit gezelschap, Galina Grigorjeva, geboren in de Oekraïne, maar vanwege haar huwelijk woonachtig in Estland. Zij levert met 'On leaving' een substantiële bijdrage die met hart en ziel verknocht is aan de Russisch-orthodoxe koortraditie. Van Grigorjeva verscheen vorig jaar een cd op het labe l Ondine, eveneens gedirigeerd door Paul Hillier en hier door mij besproken.
De derde cd bevat twee opvallende fonografische premières. Nuits, adieux van de Finse Kaija Saariaho, die na haar studie in Parijs is blijven wonen, dateert uit 1996 en verschilt van het overige repertoire door de bijna instrumentale aanpak van de zangstemmen. Saariaho schreef dit werk oorspronkelijk voor vokaal quartet en elektronika (1991) en maakte vijf jaar later deze bewerking waarin de elektronische effecten door de koorzangers worden geïmiteerd. Meditatio van Erkki-Sven Tüür is met krap twintig minuten lengte het omvangrijkste werk van deze anthologie. Het vierstemmige koor wordt antifonaal gepaard aan een saxofoonkwartet, met boeiende resultaten. De derde première, de vijf Kurpian Songs van Henryk Mikolaj Górecki zijn traditionele volksliedbewerkingen van liederen uit de verzameling van Wladyslaw Skierkowski's 'Kurpian Forest in Song' (1928-1934).
Zoals gezegd, een pracht van een anthologie, met een perfect zingend koor en een bevlogen dirigent. De beknopte toelichtingen zijn van de hand van Hillier, maar de meeste ruimte in de boekjes gaat naar de zangteksten, naast het origineel met twee of drie vertalingen. Schitterend opgenomen, de originelen verschenen destijds in super audio formaat.