CD-recensie

© Siebe Riedstra, juni 2025

Future Horizons is de titel die hoboïst François Leleux voor deze cd koos. In zijn eigen woorden:

‘For an artist, creation is the ultimate horizon, the infinite towards which he or she strives, constantly nourishing the great repertoire of tomorrow.'

Samen met echtgenote Lisa Batiashvili presenteert hij hier het klinkende resultaat in drie opvallende opdrachtwerken, geschreven in de nieuwe eeuw.

De Franse hoboïst François Leleux werd in 1971 geboren in de gemeente Croix Nord, vlak bij de Belgische grens. Op zijn achttiende (!) werd hij solohoboïst van de Opéra de Paris, en drie jaar later verwierf hij dezelfde positie bij het orkest van de Bayerische Rundfunk in München. In 2004 stapte hij over naar een nieuwe fase van zijn carrière, waarin hij soleren, doceren en kamermuziek combineert met het spelen in het Chamber Orchestra of Europe. Zijn loopbaan als hoboïst combineert hij de afgelopen jaren succesvol met zijn activiteiten als dirigent. Met echtgenote Lisa Batiashvili (1979) en kinderen woont hij in Parijs.

Het eerste en oudste werk op deze cd is de Nocturne opus 74 voor hobo en strijkorkest van Nicolas Bacri. Bacri werd geboren in Parijs in 1961, en studeerde aan het Parijse Conservatoire. In 1983 won hij de Prix de Rome, en tijdens zijn verblijf in Rome maakte hij kennis met Giacinto Scelsi. Bacri begon als onvervalste modernist, maar heeft in de loop van zijn carrière gekozen voor een veel gematigder idioom. Daarvan getuigt ook deze Nocturne uit 2001, die opgedragen is aan François Leleux. Op de achterkant van de cd staat te lezen dat de hier opgenomen werken alle drie discografische premières zijn, maar dat is niet correct. Het is nota bene Leleux zelf die destijds de eerste opname van deze Nocturne verzorgde, en de componist leverde de toelichting, die voor beide opnamen vrijwel identiek is. Dat neemt niet weg dat we hier te maken hebben met een schitterend werkje in een elegische stijl die doet denken aan Frank Martin. Op YouTube vindt u een fraaie video-opname van deze uitvoering.

De Zwitserse componist Michael Jarrell werd geboren in 1958 in Genève, waar hij studeerde aan het Conservatoire. Hij vervolgde zijn studie in Freiburg bij Klaus Huber en Brian Ferneyhough. In zijn eigen toelichting geeft hij aan dat hij zich graag laat inspireren door technieken uit de beeldende kunst. In dit geval is dat de Aquateinte uit 2016, een vorm van etsen met stippen in plaats van lijnen. Duidelijk hoorbaar in de twee ideeën die aan dit concert ten grondslag liggen. Een waanzinnig virtuoos begin waarin staccatonoten (stippen) over elkaar buitelen met een ongekend aantal ‘aanslagen per minuut', afgewisseld met lange lijnen waarin de toon wordt verbogen met kwarttonen. Het werk is geïnspireerd door de verbluffende virtuositeit van Leleux. De Hessische Rundfunk heeft een video-opname van deze uitvoering op YouTube geplaatst.

Thierry Escaich werd geboren in 1965 in Rosny-sous-Bois, een voorstad van Parijs. In de plaatselijke kerk maakte hij als vijfjarige kennis met het harmonium; twee jaar later begeleidde hij kerkdiensten vanaf de orgelbank. Hij ontving zijn opleiding aan het Parijse Conservatoire waar hij afstudeerde met louter tienen. In 1992 werd hij aangesteld als titulair organist aan de Saint-Etienne-du-Mont in Parijs, de plek waar organist en componist Maurice Duruflé tot aan zijn overlijden werkzaam was. Escaich is in zijn dubbelrol als organist en componist een uniek fenomeen. Als componist geniet hij internationale erkenning, waarbij opvalt dat het aantal orgelwerken ver achter blijft bij de rest van zijn omvangrijke oeuvre. Daar staat tegenover dat hij als improvisator een grote reputatie geniet. Opvallend aan zijn improvisaties is dat hij enerzijds een geheel eigen stijl heeft ontwikkeld, maar anderzijds ook heel goed in staat is om een werk in de stijl van grote voorgangers geloofwaardig te laten overkomen.

Escaich heeft inmiddels een kolossaal oeuvre geschapen, waarin alle genres vertegenwoordigd zijn. In zijn composities zet Escaich de lijn van Messiaen en Dutilleux voort, seriële technieken heeft hij aan zich voorbij laten gaan. Zijn muziek wordt gekenmerkt door een enorme ritmische energie, gecombineerd met het spannen van lange lijnen. Opvallend in zijn portefeuille is het grote aantal soloconcerten: in de ZaterdagMatinee waren concerten voor fluit, altviool en orgel te horen. In zijn dubbelconcert voor hobo en viool uit 2014 heeft hij zich laten inspireren door Sebastian Bach en diens dubbelconcert BWV 1060, geschreven voor twee klavecimbels, maar al heel lang het klinkende eigendom van een bewerking voor hobo en viool. Escaich maakt in het eerste en tweede deel gebruik van de hoofdthema's van Bach, in het derde deel worden ze gecombineerd. Opvallend zijn de sfeervolle overgangen tussen de delen van dit doorgecomponeerde werk. Het echtpaar Leleux programmeert het als regel samen met het dubbelconcert van Bach.

Dit is een cd in de buitencategorie zoals je die zelden tegenkomt. Niet alleen door het adembenemende spel van de beide solisten, maar vooral door de durf om dit repertoire een kans te geven. Een fascinerende kijk op de schoonheid die achter de Future Horizon gloort.

index