Ons collectieve geheugen zal Parijse bals en dansfeesten uit de 19de eeuw vooral associëren met vrolijkheid, glans en glitter, met elegante, fraai gedecolleteerde dames die behangen zijn met juwelen, en met gesoigneerde heren in strak gesneden rokkostuums. En vanzelfsprekend wordt dat alles overgoten met champagne uit kristallen glazen, geserveerd door getrainde en onberispelijk geklede kelners en serveersters. Diverse illustraties in het boekje bij deze cd haken daarop natuurlijk ook in, maar wie Zola heeft gelezen weet wel beter.

Is het kijkje achter de schermen bij het Siciliaanse bal van de vorst van Lampedusa in Visconti's verfilming van Il gattopardo al onverwacht 'realistisch', Zola's beschrijvingen van het Parijse uitgangsleven zijn in staat iemand op dit punt van iedere nostalgie te beroven. Dat neemt niet weg dat het er bij een galabal in de Parijse Opéra zeker anders zal zijn toegegaan dan bij de meer 'volkse' evenementen die Zola beschrijft. Ik maak mij echter sterk dat een feest ten huize van 'La dame aux camélias' of een van haar collega's meer overeenkomsten vertoond zal hebben met de laatste dan met de eerste categorie. (Waarbij er natuurlijk wel een verschil is tussen een 'feest' en de regelmatig terugkerende 'salons'.)

Naast de echte dansmuziek op deze cd werden veel van de hier uitgevoerde composities geschreven voor het theater, van de Opéra tot de Gaîté Lyrique of de Folies Bergère, maar ook daar waren de sfeer en de omstandigheden toen anders dan die waaraan wij nu gewend zijn. Dromen kan echter geen kwaad en dat maakt deze cd tot zeventig minuten muzikaal amusement waarop we ons ongegeneerd kunnen wanen in het Parijs van onze dromen.

Voor veel mensen zal dat nostalgische beeld van Parijs inderdaad samenhangen met het Parijs van het fin-de-siècle, hoewel daarbij zeker ook historische onjuistheden zullen meespelen. Menigeen zal de sfeer van dat 'fin-de-siècle' namelijk associëren met de muziek van de in 1880 overleden Jacques Offenbach, in het bijzonder met diens cancan. De cancan zelf ontstond echter al in de eerste helft van de 19de eeuw, voordat Offenbach zijn populaire versie schreef, en bovendien is de cancan geen dansmuziek in de strikte zin, maar theatermuziek. Het publiek danste de muziek niet zelf maar kéék ernaar, en dat is een essentieel verschil.

Voor deze cd met onder meer de ouverture Raymond van Thomas en balletmuziek uit Faust van Gounod en Coppélia van Delibes, maakt dat natuurlijk niets uit en dus vinden we er ook de bijna onvermijdelijke cancan van Offenbach. Alleen horen we die hier wel in een bewerking van Isaac Strauss (1806-1888), geboren in Straatsburg als Emmanuel Israel en zoon van een barbier die als violist feesten opluisterde, en die in 1808 koos voor de familienaam Strauss.

De vioollessen van zijn vader legden de basis voor de muzikale carrière van de zoon, die na een studie aan het Parijse Conservatoire violist werd in het door Rossini geleide Théâtre Italien en daarna als componist en dirigent een eigen theatercarrière begon. Aan hem danken wij de op deze cd opgenomen Quadrille sur 'Orphée aux Enfers' d'Offenbach, waarin de dansfinale van het tweede bedrijf van deze opéra-bouffe in zes wervelende minuten werd samengevat. (Het vermelden waard: deze Franse Strauss, van wie we op deze cd ook de Hébé-Polka horen, is niet gerelateerd aan de gelijknamige Weense familie, maar wel de overgrootvader van de filosoof en antropoloog Claude Lévi-Strauss aan wie in 1973 de Nederlandse Erasmusprijs werd toegekend.)

Het is ondoenlijk in dit kader op alle componisten van de op deze cd samengebrachte werken in te gaan. Laat ik volstaan met de constatering dat het resultaat meer is dan alleen een leuke compilatie, door François-Xavier Roth en Les Siècles met veel flair ten gehore gebracht en door Bru Zane uitstekend opgenomen. Twaalf van de hier bijeengebrachte composities zijn namelijk eigen publicaties van het Venetiaanse Palazzo Bru Zane dat zich helemaal heeft toegelegd op de studie van de Franse muziek uit de 18de en 19de eeuw, en (zeker in deze versie) waarschijnlijk cd-premières. Dat ook ditmaal de uitgave door Bru Zane rijkelijk is toegelicht en geïllustreerd, spreekt voor zich.

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links