CD-recensie
© Maarten Brandt, november 2022
Netherlands Wind Ensemble - Complete Philips Recordings Klik hier voor de inhoudsopgave Decca Eloquence 4840240 (17 cd's) |
 |
Edo de Waart, George Pieterson, Werner Herbers, Geert van Keulen, Hans de Vries, Hans Mossel en wie al niet; zie hier het gouden gilde van het Nederlands Blazers Ensemble. Een gilde waarin optimaal vakmanschap, een ultieme musiceervreugde en een benadering van de muzikale materie niet alleen naadloos hand in hand gingen, met de focus gericht op het grote klassieke, negentiende en twintigste-eeuwse repertoire. Musici die met hun spraakmakende maar nog niet of nauwelijks door de in die jaren (de opnamen dateren uit de periode 1968-1977) in zwang komende historiserende uitvoeringspraktijk beïnvloede vertolkingen geschiedenis schreven. Musici die deel uitmaakten van de grote toporkesten in den lande, waaronder het Concertgebouworkest over welk ensemble Frans Brüggen ten tijde van de roemruchte actie Notenkraker ooit opmerkte dat ‘elke noot van Mozart' gespeeld door deze Amsterdamse keurtroepen ‘gelogen' zou zijn. Alsof bijvoorbeeld de veerkrachtige, transparante spirituele en in hoge mate idiomatische verklankingen van een belangrijk deel van Mozarts symfonieën onder leiding van Josef Krips (Philips) er opeens niet meer toe zouden doen. Natuurlijk wil hiermee niets ten nadele zijn gezegd van de pionierende arbeid die Brüggen en de zijnen zich onder meer op Mozartgebied hebben getroost, integendeel. Maar wel dat de werkelijkheid, zeker wanneer we deze met terugwerkende kracht ondergaan, meestal aanzienlijk genuanceerder ligt.
Authentiek = oorspronkelijk
Zoals ook hier met de sprankelende, meeslepende en nog steeds kraakheldere kijk van het Nederlands Blazers Ensemble op het klassieke erfgoed onomstotelijk het geval is. Want wat heet ‘authentiek'? Een woord dat zeker toen te pas en te onpas werd gebruikt. Zo en niet anders? Niets is minder waar, want laten we nooit vergeten dat met authentiek eerst en vooral oorspronkelijk wordt bedoeld. Oorspronkelijk in de betekenis van boven partijen en ver voorbij de waan van de dag. Wie nu naar bepaalde uitingen van de toenmalige zogenaamde authentieke uitvoeringspraktijk luistert, kan soms een glimlach niet onderdrukken, om niet te zeggen dat die vertolkingen niet zelden behoorlijk gedateerd overkomen. Want zoveel is zeker, van hoe wezenlijk belang het ook is om op de hoogte te zijn van nieuwe musicologische inzichten betreffende het recente of verder verleden, wanneer het bij het toepassen daarvan in de praktijk blijft en er geen sterke alle modes slechtende visie aan ten grondslag ligt, rest uiteindelijk niet veel meer dan een nogal steriele vorm van musiceren. De grote muziek uit de geschiedenis kan ons alleen dan blijven overtuigen wanneer de altijddurende actualiteit daarvan boven water wordt gebracht. Dat was bij Furtwängler en Haitink net zo duidelijk als het dit is bij Leonhardt, Koopman en Brüggen.
Onbedwingbare ijver
En dus bij het puik van het blazersgilde uit de lage landen waarvan nu eindelijk alle opnames (en menige verschijnt bij deze voor de eerste maal op cd!) in een riante verzamelbox bijeen zijn gebracht. Dit dankzij de onbedwingbare ijver van Cyrus Meher-Homji die altijd teruggaat tot de aloude bronnen en alles in het werk stelt om de oorspronkelijke kwaliteit van de opnames (over ‘authentiek' gesproken!) zoveel mogelijk te behouden en waar mogelijk in ere te herstellen. Want die opnames liegen er niet alleen wat het uitmuntende musiceerniveau aangaat geenszins om, ook de weergave-techniek mag met recht legendarisch heten! Immers in menig geval waren wat de vastleggingen betreft grootheden als Jaap van Ginneken en Wilhelm Hellweg betrokken. En dan hebben we het over ware kunstenaars in hun vak voor wie de ‘Partiturtreue' evenzeer voor de volle honderd procent telde als voor de muzikanten. Neem die eerste release ooit van het Nederlands Blazers Ensemble voor Philips vereeuwigd, die met onder meer Dvoráks befaamde Serenade in d, opus 44, met in het langzame deel een overduidelijke knipoog naar het Adagio van Mozarts Gran Partita. Die klinkt alsof deze productie gisteren werd vastgelegd. En wat is het genieten van de perfecte symbiose van de akoestische ambiance van de Grote Zaal in de Amsterdamse muziektempel en de rijke en gedifferentieerde wijze waarop Dvoráks noten hier tot leven zijn gewekt. Ik vraag me dan ook werkelijk af of het niveau van deze registratie ooit is geëvenaard.
Topklassement
Over de wijze waarop het NBE en Edo de Waart de Gran Partita in klinkende munt hebben omgesmeed is al menigmaal de loftrompet gestoken. Daarom volsta ik met de opmerking dat deze lezing ook anno 2022 nog geen millimeter aan frisheid en elan heeft ingeboet en daarmee nog steeds tot het absolute topklassement in de discografie van dit imposante werk behoort. En dat laatste geldt onverminderd voor de andere serenades en divertimenti van Mozart die nu voor het merendeel voor eerst op cd beschikbaar zijn, daaronder ook de zelden of nooit gehoorde Duo's voor twee hoorns KV 487 en het Divertimento voor drie bassethoorns KV 439b. En niet te vergeten natuurlijk een aantal Notturni op teksten van Pietro Metastasio waaraan de grote vocale coryfeeën Elly Ameling, Elisabeth Cooijmans en Peter van der Bilt hun medewerking verleenden. Van der Bilt was destijds eveneens een grote naam, mede vanwege de eminente wijze waarop hij onder Charles de Wolff de nodige keren in de Naardense Matthäus-Passion met de Nederlandse Bach Vereniging oude stijl de Christuspartij voor zijn rekening nam.
Humor
Men zou gemakkelijk boekdelen vol kunnen schrijven over deze schitterende verzamel-box. Zoals bijvoorbeeld over die fenomenale Stravinsky-cd met een van de beste uitvoeringen van het Concert voor piano en harmonieorkest ooit, mede en vooral dankzij de glansrol die een van de grootste muzikale zonen van Nederland daarin vervult, de veel te jong overleden Theo Bruins. Dat hij het stuk nadien nog de nodige malen heeft gespeeld zal zeker aan deze registratie zijn te danken die ook directeur Hans Hierck van Het Gelders Orkest ertoe zal hebben bewogen Bruins voor dit werk te engageren. Of over de voorbeeldig gespeelde blazersmuziek van Richard Strauss die vrijwel nooit – op de prille Serenade in Es na – wordt gespeeld. Ook de productie, behelzende amusementsmuziek van het eerste uur, met marsen van Beethoven, Joseph en Michael Haydn, Carl Philipp Emanuel Bach, Vranický en Rosetti is een voltreffer. Muziek waar in de aanpak van het NBE de humor aan alle kanten van afspat. Aparte vermelding verdient stellig ook de cd met muziek van Krommer, die hier met een zodanig vakmanschap voor het voetlicht wordt gebracht dat diens klinkende nalatenschap ver boven zijn niveau wordt uitgetild. Opnieuw een puur genot om naar te luisteren en dat geldt voor alle cd's. Wat toen al een feit was is dat nu nog steeds, namelijk dat deze opnamen zich moeiteloos kunnen handhaven te midden van de concurrentie op dit gebied. Gelukkig lopen er in dit enorm aan vervlakking onderhevig zijnde tijdsgewricht nog mensen als Meher-Homji rond om ons daaraan ter herinneren en dat wij geen enkele reden hebben om ons muzikale verleden onder stoelen of banken te steken. Waarin een klein land (zeer) groot kan zijn!