CD-recensie

 

© Kees de Leeuw, maart 2021


Francesco Venturini - Concerti

Venturini : Concerti di camera in a, op. 1 nr. 2 - in g, op. 1 nr. 9 – in Bes, op 1 nr. 11 ­ – Ouverture à 5 in e – Concerto à 6 in A

La Festa Musicale o.l.v. Anne Marie Harer (viool), Mechthil Karkow (viool)
Audite 97.775 • 64' •
Opname: oktober 2019, Sendesaal Bremen

   

Francesco (bij leven vaak aangeduid als François) Venturini werd waarschijnlijk in 1675 geboren en overleed in 1745 in Hannover. Waar zijn wieg stond is onduidelijk. Uit zijn aantekeningen zou men kunnen opmaken dat hij in Brussel werd geboren omdat hij in het doopregister van zijn beide zonen Bruxellensis figureerde. Hij lijkt dus niet uit Italië te komen, zoals zijn naam suggereert. Er is vrijwel niets over zijn jeugd bekend, maar er wordt geopperd dat hij leerling was van Jean Baptiste Farinel(li), de violist die in 1680 concertmeester werd aan het hof van Hannover. Het zou er daarom op kunnen wijzen dat Venturini al op jonge(re) leeftijd in Hannover woonde.

In 1697 trouwde Venturini met Anna Maria Ennuy uit Hannover. Een jaar later, na de dood van Ernst August, hertog van Brunswijk-Lüneburg en keurvorst van Hannover, werd hij violist bij de hofkapel in Hannover. In 1713 werd hij concertmeester en in 1714 kapelmeester. De hofkapel had contacten met musici aan de hoven van Dresden en Berlijn. De periode van 1689 tot 1714 wordt als de bloeiperiode van het orkest gezien, dit op grond van berichten van Telemann en Johann Mattheson. Aan het begin van dit tijdvak was de Italiaanse componist en kerkelijke diplomaat Agostino Steffani (1654-1728) aan het hof verbonden. In de laatste jaren van de grote bloei was Händel aangesteld als (vaak afwezige) kapelmeester in Hannover.

In of rond 1713 publiceerde Venturini zijn Concerti di camera a 4-9 instromenti, zijn opus 1, bij de toen vermaarde uitgever Estienne Rogier in Amsterdam. Venturini bleef tot zijn dood verbonden aan het hof van Hannover. Een van zijn zoons werd later ook aangenomen als lid van de hofkapel. Verder (b)lijkt er zeer weinig bekend over leven en werken van Venturini. Waarschijnlijk komt dit omdat met het vertrek van Händel het prestige van de hofkapel in Hannover verdween.

Op grond van Venturini's succesvolle opus 1 lijkt het nauwelijks voorstelbaar dat hij nadien geen composities meer schreef. De voor de hand liggende bronnen die ik raadpleegde leverden echter geen nieuwe informatie op. Tot mijn verrassing vond ik echter in de in Leiden uitgegeven Franstalige krant Gazette de Leyde of Nouvelles extraordinaires de divers endroits een bericht over muzikale festiviteiten bij de kroning van keurvorst Georg August van Hannover tot koning (als George I) van Engeland en Ierland, een gebeurtenis die plaatsvond in oktober 1727 in Hannover. Van Venturini werd bij die gelegenheid een (waarschijnlijk nieuw gecomponeerde) hymne met 4 trompetten en pauken uitgevoerd. Na zijn dood volgde een van zijn leerlingen, de violist Johann Balthasar Lutter (1698-1757), hem op op als kapelmeester.

De werken uit zijn opus 1 zijn het best te classificeren als orkestsuites, zoals Telemann en Johann Friedrich Fasch die componeerden. Het zijn zeer levendige, virtuoze composities met veel variaties. Wat een schitterende contrasten creëerde Venturini met een beperkt aantal musici, strijkers en houtblazers (blokfluiten, hobo's en fagotten)! Hij scheef prachtige partijen voor de fagot, zoals ik die zelden beluister bij zijn tijdgenoten. Het ensemble La festa Musicale geeft de muziek nog meer cachet met, naast een continuo van orgel en klavecimbel, luit of gitaar en slagwerk. Vooral dit laatste geeft een bijzonder effect. In het toch al vurige deel Furies in het concert in Bes en waar de violisten op het scherpst van de snede spelen. Twee orkestleden bootsen op een soort kleine mondstukken die ik niet kan identificeren de geluiden van een storm na. Het doet denken aan de windmachine zoals Rameau die gebruikte in Les Boréades. Ook in minder spectaculair geïnstrumenteerde delen weet Venturini zijn luisteraars vaak te verassen. Hij heeft onmiskenbaar Händel en Evaristo Felice Dall'Abaco (1675-1742) beïnvloed.

De twee andere composities die bewaard worden in bibliotheken in Zweden zijn wat minder van kwaliteit, maar zeker de moeite waard. Het in 2014 opgerichte ensemble La Festa Musicale is geknipt voor deze muziek die vol passie en overtuigingskracht gespeeld wordt. De Sendesaal Bremen blijkt (opnieuw) een uitstekende opnamelocatie. Deze fraaie cd maakt nieuwsgierig naar twee geplande cd opnamen van het ensemble bij Audite.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links