CD-recensie

© Kees de Leeuw, maart 2016

De titel van deze cd is ontleend aan een prachtig gedicht van de theoloog en schrijver Luis de León (1527-1591). Het tekstboekje opent met de eerste strofen van het hele gedicht, dat werd opgedragen aan de muziekwetenschapper en organist Francisco de Salinas (1513-1590):

De lucht wordt sereen
en siert zich met schoonheid en een
bijzondere glans,
Salinas, als de wonderbaarlijke muziek
begint te klinken,
die beheerst wordt door jouw deskundige hand.
Bij dat hemelse geluid,
vindt mijn ziel, verzonken in vergetelheid,
zijn oordeel terug
en de verloren herinnering
aan zijn eerste en edele herkomst.

Het zal duidelijk zijn, het in Amsterdam residerende blokfluitkwintet Seldom Sene richt zich op haar tweede cd op het Spanje van de zestiende eeuw. Het gedicht geeft de visie van de leden van Seldom Sene weer, de rust en schoonheid die bezongen wordt in deze muziek. De sereniteit en de glans zijn de twee pijlers van het programma. Seldom Sene probeert te doorgronden waarom de Salinas zo gewaardeerd werd. Een belangrijke reden is dat hij zich sterk richtte op de reine stemming, volgens Salinas "aangenaam voor het oor" en "begrijpelijk voor het verstand". Een volmaakt octaaf is bijvoorbeeld 2:1, dat blokfluitbespelers goed kennen omdat een tenorblokfluit twee maal zo lang is als een sopraanfluit en dus een octaaf lager klinkt. Het bereiken van de reine stemming dat in praktijk praktisch onmogelijk blijkt, was en is een doelstelling van Salinas en Seldom Sene. Het kwintet voelt zich nauw verbonden met de zestiende eeuwse Spanjaard.

In de zestiende eeuw was de muziek vooral vocaal. Instrumentale muziek was veelal een bewerking van vocale muziek, een praktijk die toentertijd geheel geaccepteerd was. Puur instrumentale muziek was vaak een kwestie van improvisatie en werd daarom veel minder genoteerd. Voor deze cd maakte Maria Martínez Ayerza van Seldom Sene de zeer geslaagde arrangementen, waarbij duidelijk wordt dat de Franco-Vlaamse school sterke invloed had op het muziekleven in het Spanje uit de zestiende eeuw. De cd begint met een bewerking door Antonio de Cabezón (ca. 1510-1566) van de Inviolata van Josquin des Prez (ca. 1450/55-1521) waarmee de cd eindigt.

Het is een afwisselende cd waarbij de nadruk iets meer lijkt te liggen op de ingetogener serene muziek dan op de vrolijke glanzende muziek. Oorzaak hiervan is dat de zonnige composities vaak nogal kort zijn. Het aangrijpende bijna tien minuten durende Lamentabatur Iacob van Christóbal de Morales (ca. 1500-1553) staat in groot contrast met bij voorbeeld de anonieme (wellicht gecomponeerd door Mateo Flecha "El Viejo", de Oudste), korte en heel vrolijke compositie Riu, riu, chiu uit een bundel die verscheen in 1556. Frappant is een variatie op La Spagna van Francesco da Milano (1497-1543), waarbij ik even een associatie met stoomlocomotief kreeg. Hoe anders mooi is Lágrimas de mi consuelo van Juan Vásquez (ca. 1500- ca. 1560) waarbij de dalende lijnen de vallende tranen symboliseren.

Net als de Taracea , de eerste cd, is El aire se serena mede tot stand gekomen dankzij crowdfunding. Waar bij meer gerenommeerde labels nauwelijks meer ruimte is voor echt jong talent kan dat, met financiële steun, gelukkig wel bij Brilliant Classics. Hopelijk krijgen de leden van Seldom Sene, Ruth Dyson, Eva Gemeinhardt, Hester Groenleer, Stephanie Brandt en Maria Martínez Ayerza nog veel meer kansen. Zij verdienen het met hun prachtige spel en interessante programma's, en wij luisteraars worden er gelukkiger van.

index