CD-recensie

© Kees de Leeuw, april 2020

Het label GWK (Gesellschaft zur Förderung der Westfälischen Kulturarbeit e.V. (GWK) promoot meestal jonge en dus vaak nog weinig bekende musici die een of meer prijzen hebben gewonnen. Zeker wanneer het om een prijs gaat die GWK aan zeer getalenteerde musici heeft uitgereikt. Op deze cd gaat het om de niet echt jonge Attila Aldemir (1975) die de prijs al in 1998 kreeg en die wordt vergezeld van de gerenommeerde pianist Itamar Golan die dit jaar zijn vijftigste verjaardag hoopt te vieren. Geen jeugdig elan maar doorleefde ervaringen én opnamen met passie, ook al is Passion een weinig originele titel voor een cd.

Aldemir werd geboren in Turkije en speelt zowel viool als altviool. In 1994 kwam hij voor studie naar Duitsland. In 2011 werd hij onderscheiden als beste strijker van zijn vaderland. Hij is sinds 2017 soloaltist bij het MDR Sinfonieorchester in Leipzig. Hij wilde dolgraag de sonates van Brahms en Franck opnemen en vond de altviool met het verfijnde hoge register en de hartstochtelijke donkere lage tonen hiervoor het meest geëigend.

Geen altviolist ontkomt aan de sonate van Sjostakovitsj. Alle drie sonates ontstonden in de laatste levensjaren van de componist, in het geval van Sjostakovitsj zelfs in zijn laatste weken. De aangrijpende muziek van de Rus vindt ideale vertolkers in dit duo en kluisterde mij aan de stoel, vooral door de enorme intensiteit en het inlevingsvermogen van beide musici. De sonate van Franck vaart wel bij de donkerte en de diepte die de altviool toevoegt, maar het werk ook meer sprankeling geeft. Hier kan ik heel goed begrijpen dat Aldemir juist voor de altviool koos.

Brahms' eigen transcriptie van de Klarinetsonate kan mij minder bekoren, gehecht als ik ben aan het originele werk. Dat wil helemaal niet zeggen dat het een slechte bewerking is of dat er slecht gemusiceerd wordt. Integendeel, de hartstocht en het enthousiasme zijn bijna voelbaar en in elk geval hoorbaar.

De drie korte werken voor altviool zijn een zeer geslaagde toevoeging op deze cd's. Het kortdurende capriccio Hommage à Paganini van Henri Vieuxtemps werd postuum uitgegeven en valt misschien weinig op tussen zijn kleine composities voor viool, die Aldemir omschrijft als virtuoze pronkstukken in het oppervlakkige genre. Maar door dit werk kreeg Aldemir juist intense belangstelling voor de altviool. Het is inderdaad een prachtig stuk waarin melancholie en grootsheid moeiteloos worden verenigd. Het is jammer dat Vieuxtemps het zo kort heeft gehouden: waar je als luisteraar stiekem op hoopt is - voor zover mogelijk - een pendant van de beroemde Chaconne uit de tweede partita voor viool solo van Bach.

Het capriccio van de Turkse componist Necil Kazim Akses (1908-1999) is een aanwinst voor het repertoire en verschijnt voor het eerst op cd. Akses behoort tot de 'Turkse vijf', de eerste professionele componisten uit Turkije die Turkse (volks)muziek met Westerse klassieke muziek lieten samensmelten. Akses deed onder meer onderzoek naar de Anatolische volksmuziek en werd hierbij soms vergezeld door Béla Bartók. Het capriccio is inderdaad een mooi voorbeeld van die vermenging.

Halit Turgay (1967) droeg zijn compositie Troya op aan Attila Aldemir. Het werk is geïnspireerd op de geschiedenis van Helena van Troje, welbekend uit de Griekse mythologie. De muziek is sterk verweven met Anatolië. Zo is er een thema dat ik lang geleden hoorde bij de Nederlandse band Flairck, met een programma met muziek uit de Balkan. Het is een van de sterk ritmische delen in deze afwisselende compositie, met er is ook verstilling en met de diverse pizzicatofragmenten geeft het een mooi overzicht van wat een altviool en goede altviolist allemaal te bieden hebben.

Waar Aldemir in de sonates koos voor zijn Pellegrino Zanetti, een altviool uit 1560, bespeelt hij in de overige werken een altviool uit 2017 van Alexandre Breton. Ze passen bij de persoon van Attila Aldemir die graag uitdagingen en extremen opzoekt. Het zijn fraaie instrumenten die mooi zijn vastgelegd op beide opnamelocaties.

Getuige de onlangs door collega Aart van der Wal besproken cd van Christian Euler (klik hier) constateer ik dat het goede tijden zijn voor liefhebbers van de altviool!

index