CD-recensie
© Kees de Leeuw, april 2025
Georg Österreich's resurrected treasures - North German cantatas around 1700 Theile: Gott, sei mir gnadig Musica Gloria: Maria Ladurner, Wei-Lian Huang & Ella Marshall Smith (sopraan), Sophia Faltas & Filip Dámec (alt), |
Het Belgische ensemble Musica Gloria werd in 2006 opgericht door de toen twaalfjarige Beniamino Paganini, als instrumentaal ensemble en koor van kinderen en jongeren die enkele jaren een klein aantal barokke kerstconcerten verzorgden. Na paar jaar stilte begon in 2014 de ontwikkeling van Musica Gloria tot een professionele muziekgroep. In dat jaar traden de musici onder meer op tijdens de fringeconcerten van het Festival Oude Muziek in Utrecht. Hierna volgden steeds meer optredens.
De coronacrisis gooide aanvankelijk weliswaar roet in het eten. maar er was in die periode niet alleen sprake van kommer en kwelm want naast Beniamino Paganini, die zowel traverso als klavecimbel studeerde en dienaangaande diverse onderscheidingen ontving, werd de hoboïste en blokfluitiste Nele Vertommen in 2020 mede leider van het muziekgezelschap. Zij heeft een leidende rol in het musicologisch onderzoek en doet geregeld verrassende nieuwe vondsten in archieven en bibliotheken.
De laatste jaren verschenen al spoedig meer opnamen op cd. Een ervan is het hier eerder besproken Encounters in Rome (klik hier), een uitgave die eveneens bij Et'cetera verscheen. Gezien de flinke hoeveelheid concerten die het ensemble elk jaar in de agenda heeft staan als het uitbrengen van deze zesde cd, terwijl er alweer een nieuwe op stapel staat, mag veilig worden geconcludeerd dat Musica Gloria zeker succesvol is.
Tijdens haar onderzoek naar muziek voor hobo in de zeventiende eeuw kwam Vertommen via een publicatie van de hoboïst en musicoloog Bruce Haynes (1942-2011), die in Nederland onder meer bekendheid genoot vanwege zijn samenwerking met Frans Brüggen, terecht bij de tot dan onbekende componist Georg Österreich (1664-1735). Hij werd geboren in Magdenburg en stond bekend als zanger in Leipzig, Hamburg en Wolfenbüttel. In 1689 werd hij kapelmeester in Gottorf, tegenwoordig een deel van de stad Schleswig in het Noorden van Duitsland. Hij vertrok echter al vroeg naar Coburg maar keerde toch weer terug naar Gottorf. Dit was echter opnieuw van korte duur omdat de hofkapel werd opgeheven. De laatste drie decennia van zijn leven werkte hij in Braunschweig Wolfenbüttel als zanger, cantor en zangpedagoog.
Georg Österreich verzamelde veel muziek van tijdgenoten. De collectie waaruit gekozen werd, staat bekend als de Bokemeyer-collectie, genoemd naar een van zijn leerlingen. Heinrich Bokemeyer (1679-175?) was eveneens componist en ontfermde zich over de collectie na het overlijden van zijn leermeester. Tegenwoordig wordt de verzameling bewaard in de Berlijnse Staatsbibliotheek.
Het zal voor deze uitgave een moeilijke keuze zijn geweest, maar er werden van zeven componisten acht composities gekozen, waarvan twee van Georg Österreich. De zes andere componisten waren goede bekenden van Österreich. Zij woonden en werkten in het noorden van Duitsland.
Naast de al genoemde Bokemeyer gaat het om de volgende componisten. Georg Theile (1646-1724), een pupil van Heinrich Schütz, was de musicus bij wie Österreich het vak leerde. Michael Österreich (1658-1709) was een broer van Georg en werkzaam bij de administratie van het leger in Gottorf. Johann Friedrich Meister (1640-97) was organist in Flensburg en een van de eerste collega's in Gottorf waarmee Österreich een band kreeg. Giulio Giuliani (geen geboorte- en sterfdatum bekend) werkte aan het hof van Wolfenbüttel, waar ook Österreich actief was. Johann Philipp Förtsch (1652-1732) kende Österreich van de opera in Hamburg en was kapelmeester in Gottorf. Hij beval Georg Österreich aan als zijn opvolger en die kreeg inderdaad deze baan. Förtsch studeerde ook filosofie en geneeskunde. Hij werd in 1789 hofarts en was sindsdien nauwelijks meer actief als musicus.
Hij staat mogelijk afgebeeld op een schilderij van de Nederlandse schilder Johannes Voorhout (1647-1717): Huiselijk muziektafereel uit 1674 met daarop onder anderen afgebeeld Johann Adam Reincken aan het klavecimbel en Diet(e)rich Buxtehude op gamba. Förtsch, zelf zonder instrument, zit rechts naast Reincken maar zijn aandacht is geheel gericht op een vrouw met een luit die rechts van Förtsch zit.
 |
Johannes Voorhout: Huiselijk muziektafereel |
De bezetting van Musica Gloria varieert van project tot project, maar is voor deze cd kleinschalig, zoals in de kop reeds aangegeven. Wel nog een aanvullende opmerking over de tenorviool, een instrument dat zowel qua toonbereik als omvang tussen de altviool en de cello in zit en al lang niet meer wordt gebruikt in het symfonieorkest. Overigens is de bezetting, zowel vocaal als instrumentaal, het grootst in de werken van Georg Österreich.
Musica Gloria zocht een locatie met een authentiek orgel van rond 1700. Dat werd uiteindelijk een geweldig Arp Schnitger orgel uit 1690 in een kerk in Hollern-Twielenfleth. Het instrument werd 15 jaar geleden door Hendrik Ahrend uitstekend gerestaureerd.
De composities zijn een mooie aanvulling op het bestaande repertoire. 'All world premiere recordings – as far as we know', staat in het cd-boekje en dat maakt deze release echt bijzonder. Musica Gloria toont wederom aan een heel goed ensemble te zijn. Et'cetera behoort tot de labels die goed verzorgde tekstboekjes maken, in dit geval bovendien met veel sfeervolle illustraties. Kortom, met recht een cd met schatten!