CD-recensie
© Kees de Leeuw, juni 2010
 |
|
Felix Austria: werken voor viola da gamba consort
Anoniem: Fantasia in G, Fantasia in A.
Schmelzer: Ritornello (Del silentio notturno).
Legrenzi: Sonate in e uit “La Cetra” op. 10 - Sonate in c uit “La Cetra” op. 10 –
Valentini: Sonata enharmonica in g (In te Domine speravi).
Keizer Leopold I: Sonata.
Froberger: Capriccio nr. 12 - Capriccio in F - Capriccio in G - Toccata in G - Suite in Bes.
Keizer Ferdinand III: Hymne“Jesu Corona Virginum”.
Klaus Mertens (bas), Michael Fuerst (orgel), Ulrich Wedemeier (barokluit), Hamburger Ratsmusik o.l.v. Simone Eckert.
CPO 777 451-2 • 67' •
De titel van deze cd, het Gelukkig Oostenrijk, is een verwijzing naar de Habsburgse keizers die als grote muziekliefhebbers bekend stonden. Muziek was niet alleen een zeer aangenaam tijdverdrijf maar verhoogde het aanzien van de vorsten. Ze financierden de muziekuitvoeringen, werkten er zelf aan mee en componeerden soms. De cd geeft een overzicht van de muziek van het Habsburgse hof met de nadruk op muziek voor viola da gamba consort (in dit geval te vertalen als instrumentaal ensemble).
Het idee dat muziek voor een viola da gamba consort, na een grote bloeiperiode, rond 1650 geheel in de vergetelheid zou zijn geraakt wordt gelogenstraft. Onder keizer Leopold I (1640-1705) werd er nog wel degelijk gecomponeerd voor dit type consort. De bijdrage van de keizer zelf, een suite voor 4 viola da gamba’s met basso continuo, is een goed getuigenis hiervan. De muziekliefde van Leopold was ook in Italië bekend en Giovanni Legrenzi' opus 10, “La Cetra”, die hij opdroeg aan de keizer, bevat twee sonates voor het viola da gamba consort. De in Oostenrijk geboren violist Johan Heinrich Schmelzer was de eerste niet-Italiaanse kapelmeester aan het Habsburgse hof, maar was dit zeer kort omdat hij spoedig stierf aan de pest. Hij schreef verschillende composities met een belangrijke rol voor viola da gamba. "Del silentio notturno" is een deel uit een serenade die hij ter ere van de keizer componeerde. Het is prachtige muziek voor een kwartet van viola de gamba’s met een vocale partij voor bas, die zeer sfeervol vertolkt wordt door Klaus Mertens.
In twee van de drie hier te beluisteren composities van keizer Ferdinand
III en Giovanni Valentini is er plaats voor Klaus Mertens, wiens prachtige
stem zeer goed kleurt bij het ensemble. De composities zijn van ouder
datum dan die van Schmelzer en Legrenzi, terwijl het werk van Froberger
een schakel hiertussen vormt. Froberger was in zijn tijd zeer beroemd
organist en was in dienst van keizer Ferdinand III. Volgens het tekstboekje
is het zeer goed denkbaar dat hij niet alleen als musicus maar ook als
spion voor het hof werkte tijdens zijn reizen die hij als toonkunstenaar
ondernam. Er staan vijf composities van Froberger op deze cd, maar slechts
twee hiervan zijn voor viola da gamba ensemble. De ondertitel van de cd
“Works for viola da gamba consort” is dus een beetje misleidend,
zeker omdat de drie composities samen ongeveer een kwartier duren. Het
zijn twee wat stijf uitgevoerde werken voor orgel solo en een 4-delige
suite voor luit, een bewerking van twee klaviersuites. Constantijn Huygens
vertelde Froberger al hoe wonderschoon zijn klaviermuziek klonk wanneer
het op luit werd gespeeld en deze suite bevestigt dit beeld.
De vocale bijdrages van Klaus Mertens zijn al geprezen, maar ook het ensemble
Hamburger Ratsmusik verdient alle lof. De lange ervaring en specialisatie
in dit specifieke repertoire onder leiding van Simone Eckert, die al op
haar achtste wist dat ze gambiste wilde worden, werpen hun vruchten af.